Posts in category: TAX

Γράφει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, Γενικός Διευθυντής & Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική.

Την 1η Ιουλίου 2023, τέθηκε σε ισχύ η νέα Συμφωνία – Πλαίσιο για την κοινωνική ασφάλιση σε περίπτωση διασυνοριακής τηλεργασίας, η οποία έχει ήδη υπογραφεί από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

Η εν λόγω πολυμερής συμφωνία παρέχει στους διασυνοριακούς εργαζόμενους που εργάζονται εξ αποστάσεως από τη χώρα διαμονής τους λιγότερο από το μισό  χρόνο του συνολικού χρόνου εργασίας τους τη δυνατότητα να παραμείνουν στο καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης της χώρας του εργοδότη τους. Βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη επίσημης ή άτυπης συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, η οποία μπορεί να διαρκέσει από ένα έως τρία έτη (ανάλογα με τους τοπικούς κανόνες) με πιθανές παρατάσεις.

Γενικός κανόνας

Σύμφωνα με τον γενικό κανόνα του κανονισμού (ΕΚ) 883/2004 η μισθωτή εργασία υπόκειται μόνο σε ένα καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης, αυτό του κράτους εργασίας ενώ για εργαζόμενους που απασχολούνται σε περισσότερα από ένα κράτη – μέλη, κρίσιμο είναι το ποσοστό του χρόνου απασχόλησης στο κάθε κράτος∙ σε αυτή την περίπτωση εφόσον ένας εργαζόμενος εργάζεται στη χώρα κατοικίας του το 25% ή περισσότερο του χρόνου εργασίας του υπόκειται στο εκεί καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης.

Η νέα Συμφωνία – Πλαίσιο, λοιπόν, λειτουργεί παραπληρωματικά με τον γενικό κανόνα επιδιώκοντας να ρυθμίσει την κοινωνικοασφαλιστική διάσταση της τηλεργασίας μετά την κατακόρυφη αύξησή της προκειμένου να διασφαλισθεί η λειτουργία των βασικών αρχών της κοινωνικής ασφάλισης σε επίπεδο Ε.Ε..

Προϋποθέσεις εφαρμογής της Συμφωνίας – Πλαισίου

Η Συμφωνία – Πλαίσιο εφαρμόζεται σε περιπτώσεις που ένας εργαζόμενος τηλεργάζεται στο κράτος κατοικίας του πάνω από το 25% του χρόνου εργασίας του εφόσον η Συμφωνία – Πλαίσιο έχει υπογραφεί τόσο το κράτος κατοικίας του εργαζομένου όσο και το κράτος της έδρας του εργοδότη. Σημειώνεται πως η Συμφωνία – Πλαίσιο ρυθμίζει μόνο περιπτώσεις  διασυνοριακής τηλεργασίας στο κράτος κατοικίας του εργαζομένου ενώ η σχετική αίτηση υποβάλλεται στον αρμόδιο φορέα του κράτους μέλους της έδρας του εργοδότη.

Επιπρόσθετα, η Συμφωνία – Πλαίσιο αφορά περιπτώσεις που εργαζόμενοι παρέχουν την εργασία τους στο κράτος όπου είναι εγκατεστημένη η νόμιμη έδρα του εργοδότη τους και τηλεργάζονται στο κράτος κατοικίας τους. Συνακόλουθα, οι εν λόγω διατάξεις δεν καταλαμβάνουν περιπτώσεις που ο εργαζόμενος ασκεί και άλλες δραστηριότητες στο κράτος κατοικίας ή εργάζεται σε κράτος διαφορετικό από εκείνο της κατοικίας ή το κράτος της έδρας του εργοδότη. Τέλος, η Συμφωνία – Πλαίσιο δεν αφορά αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους.

Παραδείγματα εφαρμογής της Συμφωνίας – Πλαίσιο

Με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των νέων ρυθμίσεων, ας υποθέσουμε ότι ένας εργαζόμενος κατοικεί στην Ελλάδα και απασχολείται σε εταιρεία στην Ολλανδία. Ο εν λόγω εργαζόμενος εργάζεται από το σπίτι του με φορητό υπολογιστή και smartphone τα οποία και του επιτρέπουν πρόσβαση στο δίκτυο του εργοδότη του. Όταν η Ελλάδα υπογράψει τη σχετική Συμφωνία ο εργαζόμενος που απασχολείται από το σπίτι του στην Ελλάδα περισσότερο από το 25% του χρόνου του αλλά λιγότερο από το 50%, και τον υπόλοιπο χρόνο εργάζεται στην Ολλανδία θα μπορεί να υποβάλλει αίτηση για πιστοποιητικό Α1 σύμφωνα με τη Συμφωνία – Πλαίσιο ώστε να παραμείνει στο ολλανδικό κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.

Περαιτέρω, ας υποθέσουμε πως εργαζόμενος εργάζεται εξ αποστάσεως από την κατοικία του στην Ελλάδα το 40% του χρόνου εργασίας του και το υπόλοιπο 60% στην Ολλανδία στις εγκαταστάσεις του υποκαταστήματος του εργοδότη, ο οποίος έχει την καταστατική του έδρα στη Γερμανία. Δεδομένου ότι ο εργαζόμενος εργάζεται εκτός του κράτους που βρίσκεται η καταστατική έδρα, δεν θα καλύπτεται από τη Συμφωνία – Πλαίσιο.

Χώρες που έχουν υιοθετήσει τις νέες ρυθμίσεις

Για την ομοιόμορφη εφαρμογή της Συμφωνίας και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν κληθεί να υπογράψουν τη Συμφωνία – Πλαίσιο μαζί με την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο ενώ μέχρι και τη σύνταξη του παρόντος, οι ακόλουθες χώρες έχουν υπογράψει τη συμφωνία: Αυστρία, Βέλγιο, Κροατία, Τσεχία, Φινλανδία, Γερμανία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία.

Τα αιτήματα για υπαγωγή στις νέες ρυθμίσεις, μπορούν να υποβληθούν αναδρομικά έως τους τρεις προηγούμενους μήνες. Ωστόσο, κατ’ εξαίρεση, οι πρώτες αιτήσεις μπορούν να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2024 και να ισχύσουν αναδρομικά έως 12 μήνες κατ’ ανώτατο όριο, αλλά πάντως όχι πριν από την 1η Ιουλίου 2023, υπό την προϋπόθεση ότι οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης έχουν καταβληθεί στο κράτος της έδρας του εργοδότη.

Η Ελλάδα αναμένεται να υπογράψει την εν λόγω Συμφωνία – Πλαίσιο μέσα στο προσεχές διάστημα. Σε κάθε περίπτωση οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να προετοιμάσουν και να συλλέξουν τις απαραίτητες πληροφορίες και δικαιολογητικά προκειμένου οι σχετικές αιτήσεις να υποβληθούν χωρίς καθυστέρηση. Για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας της Συμφωνίας – Πλαισίου, του πεδίου εφαρμογής της καθώς και του τρόπου υποβολής αιτήσεων για τα πιστοποιητικά Α1 οι ενδιαφερόμενοι, εργαζόμενοι και εργοδότες, μπορούν να απευθύνονται στους εξειδικευμένους συμβούλους της ΣΟΛ Crowe.

Γράφει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, Γενικός Διευθυντή & Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως ως επακόλουθο της πανδημίας, καταγράφεται μια δυναμική τάση όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι να παρέχουν την εργασία τους σε χώρα διαφορετική από την χώρα του εργοδότη. Το global mobility όπως ονομάζεται η διασυνοριακή εργασία, μπορεί να λάβει διάφορες μορφές όπως απόσπαση ή δανεισμός εργαζόμενου, τηλεργασία κ.α. Ειδικότερα δε η τηλεργασία αποτελεί ένα όλο και πιο διαδεδομένο τρόπο εργασίας, δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς εργαζόμενους να μετοικίσουν στην χώρα καταγωγής τους. Οποία κι αν είναι η φύση της εργασιακής μορφής το στοιχείο της διασυνορικότητας καθορίζει τις επιμέρους παραμέτρους της σχέσης αυτής.

Φορολογική Αντιμετώπιση Διασυνοριακής Εργασίας

Κατά πάγια νομολογία, το ΣτΕ δέχεται ο τόπος που προκύπτει το εισόδημα από παροχή μισθωτών υπηρεσιών, να είναι η χώρα στην οποία ο μισθωτός προσφέρει τις υπηρεσίες του, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης (έδρα) του εργοδότη. Συνεπώς, οι αμοιβές που αποκτούν δικαιούχοι για εργασία που παρέχεται στην Ελλάδα υπόκεινται σε φορολόγηση στην Ελλάδα. Η υποχρέωση δε αυτή προκύπτει ανεξαρτήτως της διάρκειας της εργασίας, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται μονομερώς διακριτικότερη μεταχείριση της βραχυπρόθεσμης εργασίας, ή του τόπου εγκατάστασης του εργοδότη ή, τέλος, της κατοικίας του εργαζόμενου στην ημεδαπή ή αλλοδαπή (κατ’ αρχήν). Συνεπώς στην περίπτωση αυτή τόσο ο εργαζόμενος όσο και ο εργοδότης οφείλουν να τηρήσουν όλες τις δηλωτικές υποχρεώσεις που προκύπτουν από το ελληνικό Φορολογικό Δίκαιο.

Παρομοίως σύμφωνα με την Πρότυπη Σύμβαση ΟΟΣΑ (αρ. 15) το εισόδημα που αποκτάται από εξαρτημένη εργασία φορολογείται στο κράτος που ασκείται η απασχόληση. Συνεπώς ο κανόνας που τίθεται κατ’ αρχήν είναι πως η μισθωτή εργασία φορολογείται στον τόπο που αυτή ασκείται. Χώρες πιο εξοικειωμένες με την διασυνοριακή μετακίνηση εργαζομένων μπορεί να επιλέξουν να ρυθμίσουν επιμέρους ζητήματα με ειδικότερες διατάξεις στις Διμερείς Συμβάσεις τους όπως για παράδειγμα η σχετική σύμβαση μεταξύ Βελγίου και Γερμανίας είτε με ειδικότερες διμερείς συμφωνίες, όπως για παράδειγμα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας.

Εντούτοις, για τη βραχυπρόθεσμη παροχή εργασίας σε άλλο κράτος επιφυλάσσεται διαφορετική μεταχείριση. Η βραχυπρόθεσμη εργασία καθορίζεται κατ’ αρχήν από το όριο των 183 ημερών (είτε σε ημερολογιακή βάση είτε σε οιαδήποτε δωδεκάμηνη περίοδο) παρουσίας στο κράτος εργασίας ενώ περαιτέρω τίθενται και επιπλέον κριτήρια με τα οποία απαιτείται ο εργοδότης να μην είναι κάτοικος του κράτους παροχής της εργασίας. Συνακόλουθα προκύπτει πως η εν λόγω απαλλακτική διάταξη έχει εφαρμογή μόνο κατά την περίπτωση που ούτε ο εργαζόμενος αλλά ούτε και ο εργοδότης είναι κάτοικοι του κράτους στο οποίο παρέχεται η εργασία. Σημειώνεται δε η συντριπτική πλειοψηφία των ΣΑΔΦ της Ελλάδας ακολουθούν τους ως άνω κανόνες και διατυπώσεις πλην των Συμβάσεων Ελλάδας – ΗΠΑ και Ελλάδας – ΗΒ με τις οποίες τίθενται κριτήρια όπως συγκεκριμένο όριο στην αμοιβή ή ο επαναπατρισμός των εσόδων από μισθωτή εργασία στο κράτος κατοικίας αντιστοίχως.   Εφόσον, λοιπόν πληρούνται οι ως άνω προϋποθέσεις τα έσοδα από μισθωτή εργασία φορολογούνται στο κράτος κατοικίας του εργαζόμενου. Καθώς προβλέπεται αποκλειστική φορολογική ικανότητα του κράτους κατοικίας έπεται πως το εισόδημα αυτό δεν υπόκειται σε παρακράτηση φόρου στο κράτος που παρέχεται η εργασία.

Ακούσια Μόνιμη Εγκατάσταση Εργοδότη: η σύγχρονη μορφή του work from home

Το ενδεχόμενο η δραστηριότητα του εργαζόμενου να δημιουργήσει ακουσίως Μόνιμη Εγκατάσταση (ΜΕ) του εργοδότη μπορεί να προκύψει πρωτίστως από ενέργειες ή δραστηριότητες του εργαζόμενου ως πράκτορας του εργοδότη ή από την ύπαρξη καθορισμένου τόπου επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του εργοδότη στο κράτος παροχής εργασίας. Και ενώ μεν η πρώτη περίπτωση είναι εν πολλοίς ευχερέστερα ελέγξιμη εντούτοις η περίπτωση ύπαρξης καθορισμένου τόπου στη χώρα παροχής εργασίας ενέχει ιδιαίτερους κινδύνους ειδικότερα αναφορικά με περιπτώσεις εργαζομένων που παρέχουν την εργασία τους από το σπίτι (home office).

Αν και οι διευκρινήσεις που παρέχονται από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του ΟΟΣΑ προκρίνουν ότι η εργασία από σπίτι δεν δημιουργεί κατ’ αρχήν μόνιμη εγκατάσταση του εργοδότη τουλάχιστον στο μέτρο που δίδεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να εργαστεί στο χώρο του εργοδότη (βλ. και Ε. 2113/20 ΑΑΔΕ), εντούτοις φαίνεται πως οι φορολογικές αρχές συνυπολογίζουν και επιπλέον κριτήρια στην κρίση τους όπως για παράδειγμα η επέκταση των δραστηριοτήτων του εργοδότη στη χώρα που εργαζόμενος παρέχει την εργασίας του, κ.α.. Ένα τέτοιο κριτήριο, βέβαια, θα περίμενε κανείς να έχει εφαρμογή τουλάχιστον σε περιπτώσεις που εργαζόμενος είναι ανώτερο διοικητικό στέλεχος. Αντίθετα, περιπτώσεις που αφορούν εργαζόμενους χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες π.χ. προγραμματιστές, που αποτελούν και μια από τις πλέον συνηθισμένες περιπτώσεις, θα εντάσσονταν στην απαλλακτική διάταξη περί προπαρασκευαστικής ή βοηθητικής δραστηριότητας και ως τέτοια δεν θα οδηγούν στη δημιουργία ΜΕ. Ακόμα δε και στην περίπτωση που κριθεί ότι υπάρχει πράγματι μόνιμη εγκατάσταση τα αναλογούντα κέρδη από την δραστηριότητα του εργαζόμενου στην Μόνιμη Εγκατάσταση αναμένεται να είναι ελάχιστα ή και μηδενικά. Παραμένουν βέβαια η δηλωτικές υποχρεώσεις του εργοδότη στην Ελληνική επικράτεια π.χ. λήψη ΑΦΜ, κλπ.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια κατά τα έως τώρα οριζόμενα διαφαίνεται η ύπαρξη ενός ανώτατου ορίου πέρα από το οποίο η δραστηριότητα αυτή αποτελεί νέα κανονικότητα και ως εκ τούτου οδηγεί στη δημιουργία μόνιμης εγκατάστασης.

Η διασυνοριακή μετακίνηση των εργαζομένων αποτελεί πλέον μια νέα πραγματικότητα με πολλαπλές προεκτάσεις και παραμέτρους. Είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός που αφορά την διασυνοριακή μετακίνηση δεν εξαντλείται μόνο στο πεδίο του Φορολογικού Δικαίου αλλά αγγίζει επιπλέον και κανόνες κοινωνικής ασφάλισης, εργατικού και μεταναστευτικού Δικαίου. Η πολυπλοκότητα αυτή καθιστά απαραίτητη την ολιστική αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων για την προστασία τόσο του εργαζόμενου όσο και του εργοδότη.

Γράφει ο Ιωάννης Γιαννόπουλος, Director, Tax Advisory Services .

Με την Οδηγία DAC6 η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στην εφαρμογή ενός επιπρόσθετου πλαίσιο διαφάνειας αναφορικά με τον σχεδιασμό διασυνοριακών φορολογικών δομών. Η DAC6 (Οδηγία 2018/822ΕΕ) αποτελεί την τελική μορφή πρότασης της Ε.Ε., η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2017, στο πλαίσιο της δράσης BEPS του ΟΟΣΑ αναφορικά με τους κανόνες διαφάνειας που πρέπει να τηρούνται κατά τον σχεδιασμό  διασυνοριακών φορολογικών ρυθμίσεων από ενδιάμεσα πρόσωπα.

Η εν λόγω Οδηγία, της οποίας ως τελική ημερομηνία εφαρμογής έχει ορισθεί η 1η Ιουλίου 2020 (μεταφορά στις εκάστοτε έννομες τάξεις έως την 31^η Δεκεμβρίου 2019), επιδιώκει την παροχή των κατάλληλων εκείνων ποιοτικών και ποσοτικών πληροφορίων προς τις φορολογικές Αρχές των Κρατών Μελών αναφορικά με ενδεχόμενες επιθετικές πρακτικές φορολογικού σχεδιασμού σε πρώιμο, ακόμα, στάδιο ώστε να δοθεί η δυνατότητα διορθωτικών κινήσεων είτε με την έγκαιρη τροποποίηση του κανονιστικού πλαισίου, την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων, τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων ή την κάλυψη νομοθετικών κενών.

Προς το σκοπό αυτό η Οδηγία θεσπίζει συγκεκριμένα κριτήρια (hallmarks) βάση των οποίων ένας φορολογικός σχεδιασμός καθορίζεται ως δηλωτέα ρύθμιση. Επιπρόσθετα, η πρωταρχική υποχρέωση γνωστοποίησης βαρύνει τα ενδιάμεσα πρόσωπα, δηλαδή κάθε πρόσωπο το οποίο, μεταξύ άλλων, καταρτίζει, διαθέτει στην αγορά, οργανώνει ή διαχειρίζεται την εφαρμογή μιας δηλωτέας διασυνοριακής ρύθμιση ή γνωρίζει ή μπορεί ευλόγως να υποτεθεί ότι γνωρίζει ότι έχει αναλάβει να παρέχει, απευθείας ή μέσω άλλων προσώπων, βοήθεια, συνδρομή ή συμβουλές σχετικά με τις σχετικές δραστηριότητες.

Όπως αναμένεται οι ως άνω ρυθμίσεις θα αποτελέσουν ένα επιπρόσθετο πλαίσιο συμμόρφωσης με άμεσο αντίκτυπο σε φορολογικούς συμβούλους, δικηγόρους, διαχειριστές trust και τραπεζικά στελέχη που εμπλέκονται σε έργα φορολογικού σχεδιασμού.