Η ΣΟΛ Crowe στηρίζει τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων σε μία πιο πράσινη, ψηφιακή & ανθεκτική εποχή

Γράφει ο Παναγιώτης Αλαμάνος, Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe

Μετά από μια παρατεταμένη δυσμενή συγκυρία για την επιχειρηματικότητα, η ελληνική οικονομία θέτει τις βάσεις για την οριστική μετάβασή της σε μια περίοδο με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και θωράκισής της απέναντι στις ενδεχόμενες πιέσεις του απρόβλεπτου διεθνούς περιβάλλοντος.

Οι επιχειρήσεις σήμερα έχουν μία σημαντική ευκαιρία να εναρμονιστούν με τις τάσεις που προστάζει το παγκόσμιο περιβάλλον και να βελτιώσουν της ανταγωνιστικότητά τους, με βασικό όχημα το Ταμείο Ανάκαμψης. Αξιοποιώντας τις επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρονται μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0), η εγχώρια επιχειρηματικότητα και ειδικά ο χώρος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, μπορεί να επιτύχει τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την πράσινη μετάβαση, την καινοτομία μέσω της έρευνας και της ανάπτυξης, την δημιουργία οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων και την εξωστρέφεια.  Ζητούμενο σήμερα για τις επιχειρήσεις αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, η αποδοτική αξιοποίηση των εργαλείων χρηματοδότησης που προσφέρονται, για τον σταδιακό μετασχηματισμό τους και τη δημιουργία προοπτικών ανάπτυξης και διεύρυνσης της δραστηριότητάς τους.

Τα σημαντικά πλεονεκτήματα της δράσης του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως η μακροπρόθεσμη διάρκεια του δανεισμού σε συνδυασμό με τα χαμηλά και σταθερά επιτόκια, η ευρύτητα των επιλέξιμων δαπανών και συνεπώς η χρηματοδότηση  πολλών δραστηριοτήτων, καθώς και το μεγάλο ύψος των επενδυτικών πόρων, καθιστούν το Ταμείο το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο των επιχειρήσεων στην μετάβαση στην επόμενη ημέρα και στην δημιουργία ισχυρών βάσεων ανάπτυξης.

Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, η ένταξή τους στο Ταμείο Ανάκαμψης και η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών και θεσμικών εργαλείων του, θα τους δώσει τη δυνατότητα να υλοποιήσουν νέα επενδυτικά σχέδια καθώς και να ενισχύσουν την καινοτομία και την εξωστρέφειά τους.

Για τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις, η πρόκληση της επιλεξιμότητας στα χρηματοδοτικά εργαλεία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, περνάει από την αξιοποίηση των στρατηγικών  επιλογών τους και τον άμεσο μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό τους που θα τους δώσει πρόσβαση σε δυνατότητες χρηματοδότησης και νέων επενδύσεων.

Επιπρόσθετα, το Ταμείο Ανάκαμψης συνολικά, θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκό επενδυτικό περιβάλλον καθώς και άμεσες θετικές συνέπειες για την Ελληνική οικονομία με έμμεσα οφέλη για τις επιχειρήσεις, όπως η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η αύξηση του ύψους του πραγματικού ΑΕΠ, η αύξηση της παραγωγικότητας κυρίως μέσω της αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων, η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και οι μεταρρυθμίσεις που θα συνεισφέρουν και αυτές στην άνοδο του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια.

Ο ρόλος των ελεγκτικών και συμβουλευτικών εταιρειών θεωρείται καθοριστικός για την επιτυχία του σχεδίου αυτού. Στην ΣΟΛ Crowe έχουμε αναπτύξει ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες μας, με στόχο την υποστήριξη των επιχειρήσεων σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία. Συμμετέχουμε ενεργά σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας χρηματοδότησης και ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων. Από την αξιολόγηση μέχρι και την υλοποίηση τους. Εμείς και οι συνεργάτες μας, με την ολοκληρωμένη αντίληψη και πολυετή εμπειρία στην υλοποίηση έργων συναφών με όλο το εύρος  των απαιτήσεων χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στηρίζουμε τις επιχειρηματικές δράσεις που συμβάλλουν στο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, στη μετάβαση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης σε μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική εποχή.

Η ΣΟΛ Crowe, συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στις κορυφαίες εταιρείες παροχής Ελεγκτικών και Συμβουλευτικών  υπηρεσιών στην Ελλάδα. Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εθνικές εταιρείες Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών της Ευρώπης, όπως και μια  από τις μεγαλύτερες εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων στη χώρα.

Fortune MPW (Most Powerful Women) | Απρίλιος 2022, Συνέντευξη της Εύας Αγγελίδη Πρόεδρος Δ.Σ., ΣΟΛ Crowe

Έχετε 30 χρόνια εμπειρίας σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα, όπως είναι το ελεγκτικό. Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στην πορεία σας τόσο λόγω του επαγγέλματος όσο και με προϊσταμένους, συνεργάτες ή ακόμη και πελάτες κλπ;

Η παρουσία των γυναικών στο ελεγκτικό επάγγελμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζεται από τρεις διαφορετικές περιόδους. Τις πρώτες  δεκαετίες από την ίδρυση του Σώματος Ορκωτών Λογιστών (ΣΟΛ), από το 1956 έως και περίπου το 1980, μόνο ένα μικρό ποσοστό γυναικών απασχολούνταν ως ελέγκτριες, ενώ η πλειοψηφία αυτών κατείχαν υποστηρικτικές θέσεις. Τις δύο επόμενες δεκαετίες του ‘80 και ‘90, άρχισε προοδευτικά να αυξάνεται η γυναικεία παρουσία στον χώρο, η οποία και εδραιώθηκε από το 2000 και μετά με τις γυναίκες να καταλαμβάνουν πλέον περισσότερες θέσεις ευθύνης.

Το ελεγκτικό επάγγελμα σήμερα δεν είναι ανδροκρατούμενο με την αυστηρή έννοια του όρου, ωστόσο υπάρχει ακόμα αρκετά μεγάλη διαφορά στο ποσοστό ανδρών και γυναικών που κατέχουν ηγετικές θέσεις, με τους πρώτους να είναι κατά κανόνα αρκετά περισσότεροι.

Οι δυσκολίες που προσωπικά αντιμετώπισα κατά την διάρκεια της επαγγελματικής μου πορείας, είχαν να κάνουν κυρίως με το ίδιο το επάγγελμα. Το να είσαι Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής απαιτεί πέρα από το όποιο ωράριο εργασίας και να αφιερώνεις πολύ προσωπικό χρόνο για συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση, έτσι ώστε να μπορείς να έχεις επίκαιρη τεχνική γνώση. Απαιτεί παράλληλα μετακινήσεις σε διαφορετικές πόλεις, συχνά για μακρά χρονικά διαστήματα, κάτι που σημαίνει ότι ο αρμονικός συνδυασμός επαγγελματικής ζωής και οικογενειακών υποχρεώσεων, δηλαδή το βασικό ζητούμενο όχι μόνο για τις γυναίκες, είναι μια αρκετά δύσκολη εξίσωση.

 Ήταν η αξία που φέρνατε στον οργανισμό, οι δεξιότητες ή κάποιοι άνθρωποι που “ξεκλείδωσαν” δυνατότητες εξέλιξης της καριέρας σας;

Στο ελεγκτικό επάγγελμα, η εξέλιξη της καριέρας σου και η αξία που προσφέρεις σαν επαγγελματίας είναι άμεσα συνδεδεμένα τόσο με το πελατολόγιο που δημιουργείς και αναπτύσσεις, όσο και με την διεύρυνση των τεχνικών σου γνώσεων έτσι ώστε να μπορείς να διαχειρίζεσαι πελάτες από διαφορετικούς επιχειρηματικούς κλάδους.

Στην σημερινή εποχή όμως, πέραν της τεχνικής γνώσης ένας επαγγελματίας του χώρου μας είναι απαραίτητο να αναπτύσσει δεξιότητες που σχετίζονται με τις διαπροσωπικές ικανότητες επικοινωνίας, τις πεποιθήσεις, την συνολική προσέγγιση για την ζωή και την εργασία, την συναισθηματική νοημοσύνη. Σε προσωπικό επίπεδο λοιπόν, μέσα από δραστηριότητες όπως για παράδειγμα η ενασχόλησή μου με τα κοινά ως μέλος της ΣΤΑ του Οικονομικού Επιμελητηρίου, είχα την ευκαιρία να καλλιεργήσω από νωρίς τέτοιες δεξιότητες επικεντρώνοντας στην θετική επικοινωνία, στην ανάπτυξη των διαπραγματευτικών ικανοτήτων, στην φροντίδα των διαπροσωπικών σχέσεων. Η στάση που έχω κρατήσει σταθερά στην ζωή μου, βασίζεται στην ακεραιότητα και την ειλικρίνεια απέναντι στους συνεργάτες μου και τους πελάτες μου, στην  θετική ενέργεια, στην  κοινωνικότητα, στην δυναμική και δημιουργική επικοινωνία, στην έμπνευση και παρακίνηση τρίτων αλλά και στην ενσυναίσθηση. Ο συνδυασμός όλων αυτών των δεξιοτήτων πιστεύω ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία μου.

Στάθηκα όμως και τυχερή. Στην ΣΟΛ Crowe, κάποιοι άνθρωποι με όραμα, άνθρωποι που έβλεπαν μακριά όσον αφορά τον ρόλο της γυναίκας στο επιχειρείν και οι οποίοι προσπέρασαν στερεοτυπικές αντιλήψεις όσον αφορά στη δυνατότητα των γυναικών να εξελιχθούν σε ανερχόμενα, ταλαντούχα στελέχη, πίστεψαν από πολύ νωρίς στις ικανότητες των γυναικών στελεχών. Έτσι, μου έδωσαν και εμένα την ευκαιρία να εξελιχθώ μέσα στην ίδια την εταιρεία και να ασχοληθώ ενεργά με τη διοίκησή της.  

Δεν μπορώ να παραβλέψω ότι λόγω του πολυμετοχικού μοντέλου της ΣΟΛ Crowe η εκλογή στη θέση του προέδρου της εταιρείας απαιτεί δεκάδες ψήφους, την ώρα που στα Διοικητικά Συμβούλια των περισσότερων επιχειρήσεων πολύ λιγότεροι ψήφοι μπορεί να στοιχειοθετούν πλειοψηφία. Τι σημαίνει για σας η ψήφος εμπιστοσύνης τόσων μελών του οργανισμού;

Είναι γεγονός ότι το ίδιο το πολυμετοχικό μοντέλο της ΣΟΛ Crowe, απαιτεί από τους υποψήφιους για την ανάληψη των καθηκόντων διοίκησης της εταιρείας, όραμα και επιχειρηματικό σχέδιο. Για να εκλεγείς στο Διοικητικό Συμβούλιο σημαίνει ότι έχεις την αποδοχή τουλάχιστον πάνω από το 50% των συναδέλφων σου. Με άλλα λόγια, η εκλογή του ΔΣ της εταιρείας δεν είναι μια τυπική διαδικασία.

Η εκλογή μου στη θέση της προέδρου της εταιρείας, σημαίνει ότι  το όραμα που έχω μοιραστεί με τους συναδέλφους μου και τα μέλη του ΔΣ είναι κοινά αποδεκτό, κάτι το οποίο με τιμά ιδιαίτερα. Αυτό το όραμα  των κοινών στόχων και της κοινής δράσης, η αντίληψη  της ενότητας που διακατέχει όλους τους συναδέλφους διαχρονικά, μας οδηγεί στο να γινόμαστεολοένα καλύτεροι, κάτι μάλιστα που μεταλαμπαδεύεται από τους παλαιότερους στους νέους συναδέλφους και συνεργάτες μας έτσι ώστε όλοι μαζί να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας για το μέλλον της εταιρείας μας. Θα έλεγα ότι αποτυπώνει και μια αλλαγή νοοτροπίας, με την απτή στήριξη στη γυναικεία επιχειρηματικότητα, στη γυναικεία παρουσία σε ηγετικές θέσεις,  με ίσες ευκαιρίες για όλους, συμπερίληψη και αποδοχή της διαφορετικότητας.

Έχουμε δει σημαντικές πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια από την ΣΟΛ Crowe στον τομέα της προώθησης γυναικών σε θέσεις ευθύνης. Έχετε θεσπίσει συγκεκριμένη πολιτική και στόχους για την προώθηση της διαφορετικότητας και των ίσων ευκαιριών; 

Η παρουσία των γυναικών σε θέσεις ευθύνης στη ΣΟΛ Crowe είναι συνεχώς αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια, με γυναίκες συναδέλφους μας να ηγούνται σε επιστημονικά συμβούλια, στον ποιοτικό έλεγχο όπως και στη διαχείριση κινδύνων. Ακολουθούμε την πολιτική ίσων ευκαιριών ανέλιξης, ίσης μεταχείρισης και ενίσχυσης του ρόλου των γυναικών και έχουμε ενσωματώσει τις αρχές και τις κατευθύνσεις του διεθνούς δικτύου της Crowe στο οποίο είμαστε μέλη, για την ενσωμάτωση και τη διαφορετικότητα. Αυτό που θεωρώ ότι είναι πέρα και πάνω από τις πολιτικές και τις διαδικασίες είναι η ίδια η κουλτούρα της εταιρείας και σε αυτό το επίπεδο, θεωρώ ότι έχουμε κάνει αρκετά και σημαντικά βήματα.

Αν και έχετε εμπειρία στο Διοικητικό Συμβούλιο, ως μέλος από το 2002 και ως αντιπρόεδρος από το 2011, η θέση του προέδρου που υπηρετείτε από τον Ιούνιο του 2021 προσθέτει ευθύνη. Ποιο είναι το προσωπικό σας όραμα στην ηγεσία της ΣΟΛ Crowe;

Η ΣΟΛ Crowe είναι η μεγαλύτερη ελληνική ελεγκτική εταιρεία στην χώρα και όραμά μας είναι η διατήρηση της ηγετικής της θέσης στην αγορά με την ταυτόχρονη επένδυση στους ανθρώπους της. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια πραγματική υπεραξία στο επιχειρείν και στην κοινωνία μέσα από έναν σταθερά ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό. Αυτή η στάση της ΣΟΛ Crowe  θέλουμε να λειτουργεί ως θετικό παράδειγμα και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να διεκδικήσουν ηγετικές θέσεις στις ελεγκτικές εταιρείες και όχι μόνο.  


Συνεργάζεστε με μερικές χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις, ειδικά μικρομεσαίες, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας. Από την εμπειρία σας σε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς και επιτροπές (ΣΟΕΛ, IFAC, Accountancy Europe, FCM), που βλέπετε να διαφοροποιούνται οι ελληνικές επιχειρήσεις; Είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση το σημείο που κυρίως υστερούν και πως θα μπορούσαν να αναπτυχθούν για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές; 

Είναι γεγονός ότι ο χάρτης των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων, είναι αισθητά διαφορετικός απ’ότι στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές. Στην Ελλάδα έχουμε ένα υψηλό ποσοστό αυστηρά οικογενειακών επιχειρήσεων, οι οποίες διατηρούν το θετικό στοιχείο της συνέχειας στο χρόνο, παραμένουν εντούτοις άτολμες και επιφυλακτικές. Ο βαθμός προσαρμοστικότητάς τους είναι σχετικά χαμηλός και δείχνουν μια σημαντική δυσκαμψία στο να προσαρμόζονται στις τάσεις της αγοράς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση νέων εργαλείων και καινοτομιών, κάτι που τις καθιστά λιγότερο επιλέξιμες σε χρηματοδοτήσεις και ως εκ τούτου στατικές και δύσκολα εξελίξιμες. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η εικόνα αυτή αλλάζει προοδευτικά, με τις επιχειρήσεις να αντιλαμβάνονται ότι για να γίνουν ανταγωνιστικές θα πρέπει να προχωρήσουν σε δομικές αλλαγές και να ενισχύσουν σημαντικά την εξωστρέφειά τους.

Ειδικά στον κλάδο σας, την αγορά των ελεγκτών και των συμβούλων, αναδύονται σημαντικές ευκαιρίες ενόψει της αξιοποίησης του Αναπτυξιακού Νόμου και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ποιο στοχεύετε να είναι το αποτύπωμα των έργων στο χαρτοφυλάκιό σας;

Οι ελεγκτικές εταιρείες θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση του αναπτυξιακού νόμου και του ταμείου ανάκαμψης. Στην ΣΟΛ Crowe έχουμε αναπτύξει ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες μας, με στόχο την υποστήριξη των επιχειρήσεων σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία. Συμμετέχουμε ενεργά σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας χρηματοδότησης και ενίσχυσης των επενδυτικών σχεδίων, από την αξιολόγηση μέχρι και την υλοποίηση τους. Εμείς και οι συνεργάτες μας, με την ολοκληρωμένη αντίληψη και πολυετή εμπειρία στην υλοποίηση έργων συναφών με όλο το εύρος  των απαιτήσεων χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στηρίζουμε τις επιχειρηματικές δράσεις που συμβάλλουν στο μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, στη μετάβαση της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης σε μια πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική εποχή. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις επιπλέον, για τις οποίες η πρόκληση της επιλεξιμότητας στα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία περνάει από την αξιοποίηση των στρατηγικών τους και τον άμεσο μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό τους, ο ρόλος μας είναι κομβικός στην προετοιμασία και την υποβοήθησή τους στο να επιτύχουν την πραγματική τους δομική εξέλιξη.

Πώς σχεδιάζετε να ανταποκριθείτε στις αναδυόμενες προκλήσεις της νέας, μετά COVID εποχής όπως η τεχνογνωσία, το ανθρώπινο δυναμικό κλπ; Αναπτύσσετε συνεργασίες/νέα εργαλεία;   

Τα τελευταία χρόνια, μέσα από την πολυεπίπεδη ανάπτυξη των «εργαλείων» της ΣΟΛ Crowe αλλά και μέσα από τον συμβουλευτικό βραχίονα, αναπτύσσουμε νέες υπηρεσίες έτσι ώστε να ανταποκριθούμε στα νέα ζητούμενα των επιχειρήσεων.  Έχουμε προσθέσει στο πορτφόλιο των υπηρεσιών μας εξειδικευμένες υπηρεσίες ανθρώπινου δυναμικού, υπηρεσίες τεχνολογίας καθώς και υπηρεσίες όπως ο έλεγχος και αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων, η αξιολόγηση του εσωτερικού ελέγχου, στα πλαίσια εφαρμογής του νέου νόμου 4706 που αφορά στην εταιρική διακυβέρνηση. Επιπλέον, εκπροσωπούμε στην Ελλάδα την Horwarth HTL, τον μεγαλύτερο οργανισμό παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τουρισμό, απαντώντας στη συνεχώς αυξανόμενη τάση για τουριστικές επενδύσεις στη χώρα. Αυτό που έχει σημασία να επισημάνουμε είναι ότι η γενικότερη κατεύθυνσή μας είναι η ενσωμάτωση νέων, υψηλού επιπέδου εξειδικευμένων υπηρεσιών, έτσι ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας αξία μέσα από τη συνεργασία μας.

Σχεδιάζοντας το Νέο Τουριστικό Προϊόν

Γράφει ο Ξενοφών Πετρόπουλος, Country Director Horwath HTL Greece, Μέλος της ΣΟΛ Crowe

Τα τελευταία χρόνια, ο τουριστικός κλάδος έχει δεχτεί και συνεχίζει να υπόκειται σε σημαντικές πιέσεις αλλά και ουσιαστικές δομικές αλλαγές εξαιτίας των νέων δεδομένων που επικρατούν στην παγκόσμια αγορά. Μία σειρά γεγονότων όπως η αύξηση των εισοδημάτων, του βιοτικού επιπέδου και η βελτίωση της εκπαίδευσης στις αναδυόμενες οικονομίες, όπως και η έλευση νέων γενεών με διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις προηγούμενες, δημιουργούν νέες ευκαιρίες αλλά και μια «υποχρεωτική» διαδικασία προσαρμογής και διαρθρωτικών αλλαγών του τουρισμού συνολικά.

Οι δημογραφικοί παράγοντες αναμένεται να επηρεάσουν την τάση για ταξίδια καθώς και τις ίδιες τις προσδοκίες των νέων ταξιδιωτών. O παγκόσμιος πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί σε 9,7 δισεκατομμύρια έως το 2050, ενώ τάσεις όπως η συνεχής ανάπτυξη της παγκόσμιας μεσαίας τάξης και η γήρανση του πληθυσμού συνεπάγονται αλλαγές που επηρεάζουν άμεσα την παγκόσμια τουριστική ζήτηση. Επιπλέον, οι Millennials και η Generation Ζ έχουν πλέον γίνει βασικές δυνάμεις στην κινητικότητα και τον τουρισμό. Η ταξιδιωτική τους συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές τόσο στους προορισμούς όσο και στις επιχειρήσεις που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό.

Πέρα από τις δημογραφικές αλλαγές, η πανδημία λειτουργεί ως επιταχυντής και εκτοξεύει τον τουρισμό σε μια νέα εποχή Industry 4.0 που συνδυάζει την τεχνητή νοημοσύνη και τις ψηφιακές τεχνολογίες στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Για παράδειγμα, η τεχνολογία επιτρέπει τις ανέπαφες συναλλαγές διασφαλίζοντας έτσι την κοινωνική απόσταση μεταξύ επισκεπτών και προσωπικού. Πλέον, η καινοτομία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη προορισμών, στην δημιουργία νέων προϊόντων και στην διαμόρφωση των υπηρεσιών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται μια ουσιαστική στροφή προς την αυτό-συνείδηση όσον αφορά σε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και στην πραγματική βιωσιμότητα. Η βαθύτερη επίγνωση της προσωπικής ευημερίας διαμορφώνει μια τάση που αναφέρεται ως «η υγεία είναι η νέα πολυτέλεια». Το κλειδί για τη διατήρηση των επισκεπτών είναι το πώς ένιωσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμονής τους, με έμφαση στη συναισθηματική απήχηση της εμπειρίας. Καθώς οι επισκέπτες γίνονται πιο απαιτητικοί, το μέσο αναμενόμενο πρότυπο για τις μελλοντικές τους διαμονές έχει εξελιχθεί, με τους επισκέπτες να θεωρούν ως φυσιολογικό τα ξενοδοχεία και οι προορισμοί να είναι σε θέση να εκπληρώσουν αυτές τους τις ανάγκες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο συμπεριφορικής αλλαγής, ο κρίσιμος ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας προκαλεί ένα παράδοξο. Αυτό της ισορροπημένης αποσύνδεσης που επιχειρεί να συμφιλιώσει δύο αντίθετα: την ψηφιακή διασύνδεση και την ανάγκη για μια πλήρως φυσική εμπειρία. Η εμμονή με την τεχνολογία και η πεποίθηση ότι πρέπει να είμαστε 24/7/365 «ενεργοί» ψηφιακά, έρχεται σε αντιπαράθεση με τη δυνατότητα για πλήρη αποσύνδεση και αυτό γίνεται προνόμιο στην νέα τουριστική εμπειρία. Η ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο αποκτά στρατηγική σημασία.

Επανασχεδιάζοντας τη διαδικασία ανάπτυξης και τη λειτουργία των καταλυμάτων

Οι νέες τάσεις στον τουρισμό επηρεάζουν με άμεσο τρόπο την ανάπτυξή του σε επίπεδο υποδομών. Ο σχεδιασμός έργων που συνδυάζουν φιλοξενία, λιανεμπόριο, αναψυχή και επιχειρηματικότητα, δημιουργούν συνθήκες συνεργειών στις υπηρεσίες, τις ανέσεις και τη συνολική εμπειρία τόσο για τους επισκέπτες του ξενοδοχείου όσο και για τους κατοίκους των τοπικών κοινωνιών. Όταν γίνεται σωστά η δημιουργία τέτοιων ολοκληρωμένων συστημάτων ανάπτυξης (πλήρης ενοποίηση ανέσεων, χώρων λιανικής, ξενοδοχείων, μεταφορών και στοιχείων τρόπου ζωής), οι κάτοικοι, οι τοποθεσίες και οι κοινότητες αρχίζουν να ευδοκιμούν.

Τα ξενοδοχεία πλέον επιδιώκουν να γίνουν πολιτιστικοί κόμβοι, εμφυσώντας την τοπική κουλτούρα στη διαμονή των επισκεπτών τους και βελτιώνοντας την συνολική εμπειρία που προσφέρουν. Δημιουργούν συνέργειες με τοπικές επιχειρήσεις και υποστηρίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Επίσης, προσφέρουν τα δωμάτια τους για ημερήσια χρήση σε εργαζόμενους που επιθυμούν να εργαστούν μακριά από την εταιρεία τους.

Επανεξετάζοντας τις εταιρικές στρατηγικές επένδυσης

Η παραδοσιακή επιλογή επένδυσης και ανάπτυξης στον κλάδο της φιλοξενίας καθοδηγήθηκε κυρίως από την εισροή ξένων επενδύσεων. Πλέον, με τις διαθέσιμες εθνικές πηγές χρηματοδότησης, ο κύκλος τοπικών επενδύσεων και ανάπτυξης μικραίνει επιτυγχάνοντας ταχύτερη διαδρομή από την προετοιμασία έως την λειτουργία ενός επιχειρηματικού πλάνου. Το μικρότερο κόστος κεφαλαίου και οι υψηλότερες συνέργειες με τις τοπικές επιχειρήσεις, δημιουργούν ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό τελικό μοντέλο.

Επενδύοντας στην δέσμευση των τοπικών κοινωνιών

Η Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Εταιρική Διακυβέρνηση (ESG) είναι η δέσμευση μιας εταιρείας για υπεύθυνη διαχείριση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών επιπτώσεων των λειτουργιών της. Επεξηγούν πώς τα ξενοδοχεία και οι οργανισμοί θέτουν στόχους παρακολούθησης μετρώντας τα οφέλη για την κοινότητα και την απαιτούμενη επένδυση. Τα πιστωτικά ιδρύματα βλέπουν θετικά τις δραστηριότητες ESG, καθώς οι εταιρείες που διαθέτουν ένα ισχυρό πρόγραμμα ESG αποκτούν πρόσβαση σε καλύτερα και φθηνότερα δάνεια. Οι ιδιώτες επενδυτές είναι συχνά διατεθειμένοι να επενδύσουν σε έργα φιλοξενίας, εταιρείες, ιδιοκτήτες και οργανισμούς που επιδεικνύουν υψηλά πρότυπα ESG. Τα υψηλά επίπεδα κοινοτικής συμμετοχής προσελκύουν τους μετόχους, παρέχοντας στην εταιρεία θετική φήμη. Οι καλές αξιολογήσεις ESG είναι ένα ελκυστικό χαρακτηριστικό για τους μετόχους των εταιρειών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο, καθώς μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλότερες αποδόσεις μετοχών και λιγότερη έκθεση σε κίνδυνο.

Οι νέες αυτές τάσεις είναι αναγκαίο να ενσωματωθούν στον σχεδιασμό του νέου τουριστικού προϊόντος της χώρας μας. Αυτό μπορεί να γίνει ακολουθώντας 5 βασικά βήματα:

1. Σκοπός

Οι πελάτες επιδιώκουν έναν καλύτερο, πιο ολοκληρωμένο τρόπο ζωής, γυρνώντας ολοένα και περισσότερο την πλάτη τους στις δαπάνες για επιφανειακά προϊόντα και εμπειρίες. Οι μάρκες αναγνωρίζουν ότι η κοινωνία βρίσκεται στο μέσο μιας σημαντικής αλλαγής που δεν είναι τάση. Είναι εξέλιξη. Το τουριστικό προϊόν, η προτεινόμενη εμπειρία, θα πρέπει να προτείνει ένα συγκεκριμένο σκοπό.

2. Εξατομίκευση

Ο τουρισμός θα πρέπει να αναπτύξει γνήσιο ενδιαφέρον για τον τρόπο ζωής του επισκέπτη ώστε να κατανοήσει τις προτιμήσεις του και να προκαλέσει συναισθήματα εκτίμησης και έκπληξης. Αυτή είναι η ευκαιρία να αναπτυχθεί μια οικειότητα με τον επισκέπτη και να δημιουργηθεί εμπιστοσύνη.

3. Βιωματικότητα

Πρέπει να επαναπροσδιοριστεί η εμπειρία του επισκέπτη, εστιάζοντας στη συναισθηματική αξία. Οι ταξιδιώτες πλέον αναζητούν λύσεις στον τρόπο ζωής τους που καλύπτουν τις σωματικές, ψυχικές, πνευματικές και συναισθηματικές τους ανάγκες.

4. Ισορροπημένη αποσύνδεση

Χρειάζεται πλέον μια προσέγγιση που απαντά στην ανάγκη για ισορροπία μεταξύ ψηφιακών και μη ψηφιακών εμπειριών. Ο πελάτης θα επιθυμεί να μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στην διασύνδεση ή/και την πλήρη αποσύνδεσή του από την ψηφιακό κόσμο.

5. Απρόσκοπτο ταξίδι

Η άψογη εξυπηρέτηση ήταν πάντα ο πυρήνας της φιλοξενίας και σήμερα νέες μέθοδοι και τεχνολογίες υποστηρίζουν αυτή την κατεύθυνση περισσότερο από ποτέ. Όμως κάτι τέτοιο έχει και αυξημένη πολυπλοκότητα που απαιτεί λεπτομερή προγραμματισμό, εκπαίδευση και σχεδιασμό σεναρίων.

Εταιρική διακυβέρνηση: Η εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων, των ανεξάρτητων επιτροπών και των στελεχών

Γράφει ο Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική

Μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα απαίτηση που εισάγεται με το νέο κανονιστικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση των Α.Ε. με εισηγμένες μετοχές στο Χρηματιστήριο Αθηνών είναι αυτή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των μελών του διοικητικού συμβουλίου, των διευθυντικών στελεχών, καθώς και των στελεχών τους, και ειδικά όσων εμπλέκονται στον εσωτερικό έλεγχο, στη διαχείριση κινδύνων, στη κανονιστική συμμόρφωση και στα πληροφοριακά συστήματα.

Η υποχρεωτική εκπαίδευση στην εταιρική διακυβέρνηση εισάγεται στο νέο πλαίσιο μέσω της ενσωμάτωσης μίας συγκεκριμένης πολιτικής εκπαίδευσης στον κανονισμό λειτουργίας της Ανώνυμης Εταιρείας. Δεν πρόκειται δηλαδή για μία απλή υποχρέωση εκπόνησης κάποιων προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης σε στελέχη της εταιρείας της ανώτατης και ανώτερης διοίκησης, ανά κάποια τακτικά διαστήματα, αλλά για μία συγκεκριμένη επιχειρησιακή διαδικασία, η οποία θα προβλέπεται βάσει συγκεκριμένης πολιτικής του κανονισμού λειτουργίας, θα αφορά σε όλα τα επίπεδα διοίκησης και θα  σχεδιαστεί με την προσέγγιση βάσει κινδύνων. Με την ερμηνεία αυτή, απαιτείται ο σχεδιασμός μιας διαφανούς διαδικασίας επιλογής φορέων που θα προσφέρουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα εταιρικής διακυβέρνησης, η τεκμηρίωση της διαδικασίας αυτής καθώς και η τεκμηρίωση της υλοποίησης των συγκεκριμένων προγραμμάτων.

Η πολιτική εκπαίδευσης εταιρικής διακυβέρνησης θα υλοποιείται μέσω επιχειρησιακών διαδικασιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Πρέπει να γίνει σαφές ότι, σε ένα αποδεκτό σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης, το σύνολο  των στελεχών της εταιρείας συμμετέχει και έχει εμπλοκή στην εφαρμογή της πολιτικής και των διαδικασιών που το υποστηρίζουν. Το πως προσδιορίζεται η έννοια «στέλεχος», είναι θέμα της κάθε εταιρείας και του μοντέλου διοίκησής της. Έτσι, η τακτική εκπαίδευση σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση αναπτύσσεται πλέον ως μία καθετοποιημένη επιχειρησιακή διαδικασία, της οποίας οι υπολειτουργίες διαφέρουν ανάλογα με το κάθε επίπεδο της διοίκησης της εταιρείας.

Αναμένεται ότι, ο «ιδιοκτήτης» της διαδικασίας εκπαίδευσης εταιρικής διακυβέρνησης θα είναι στις περισσότερες των περιπτώσεων, η μονάδα διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού. Η μονάδα αυτή έχει πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται και μπορεί, σε συνεργασία και με τη διευθύνσεις των ανεξάρτητων λειτουργιών, ήτοι της διαχείρισης κινδύνων, του εσωτερικού ελέγχου και της κανονιστικής συμμόρφωσης, να καθορίσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες και να σχεδιάσει τα κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης και φυσικά να εποπτεύσει την υλοποίησή τους.

Εδώ, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκπαίδευση των μελών του διοικητικού συμβουλίου και των ανεξάρτητων επιτροπών. Είναι προφανές ότι η εκπαίδευση των μελών αυτών συνδέεται σημαντικά και με την καταλληλόλητα τους και επηρεάζει και τις διαδικασίες αξιολόγησης.  Στην περίπτωση αυτή, ο «ιδιοκτήτης» της διαδικασίας μάλλον θα επιλεγεί από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο και την υποστήριξη και την εποπτεία της διαδικασίας θα την αναλάβει η επιτροπή υποψηφιοτήτων.

Πάντως, η διαδικασία εκπαίδευσης για την εταιρική διακυβέρνηση είναι σκόπιμο να μην υλοποιείται μόνο από εξωτερικούς φορείς αλλά και από εσωτερικές υπηρεσίες. Έτσι, σημαντικό ρόλο στη διαδικασία μπορεί να έχουν τα στελέχη της διαχείρισης κινδύνων, της κανονιστικής συμμόρφωσης και του εσωτερικού ελέγχου. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η περαιτέρω διασπορά των γνώσεων που λαμβάνουν τα στελέχη αυτά από τους εξωτερικούς φορείς σε περισσότερα επίπεδα διοίκησης, οριζόντια και κάθετα, αλλά επίσης και η προβολή του έργου τους στα υπόλοιπα στελέχη της εταιρείας, ενισχύοντας την αναγνώριση της αναγκαιότητας των λειτουργιών τους και διαμορφώνοντας ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης της εταιρείας.

Εν κατακλείδι, οι υποχρεωτικές διατάξεις του νέου νόμου σχετικά με την εκπαίδευση στην εταιρική διακυβέρνηση καταδεικνύουν την ανάγκη ύπαρξης λεπτομερούς και πολυεπίπεδης γνώσης σχετικά με το νέο πλαίσιο, ώστε να μπορεί αυτό να εφαρμοστεί αποτελεσματικά από τις υποκείμενες στο νόμο ανώνυμες εταιρείες. Επίσης, οι σχετικές διατάξεις του ν. 4548/2020 δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως απλές απαιτήσεις τακτικής εκπαίδευσης, αλλά απαιτούν την ανάπτυξη ειδικών επιχειρησιακών διαδικασιών, βάσει συγκεκριμένης πολιτικής και αφορούν σίγουρα στα μέλη των διοικητικών συμβουλίων και των ανεξάρτητων επιτροπών αλλά και στα στελέχη όλων των επιπέδων διοίκησης της ανώνυμης εταιρείας.

Global mobility: η μετακίνηση των εργαζομένων, το σύγχρονο work from home και οι φορολογικές διατάξεις.

Γράφει ο Γιάννης Γιαννόπουλος, Γενικός Διευθυντή & Επικεφαλής Φορολογικών Υπηρεσιών, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως ως επακόλουθο της πανδημίας, καταγράφεται μια δυναμική τάση όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι να παρέχουν την εργασία τους σε χώρα διαφορετική από την χώρα του εργοδότη. Το global mobility όπως ονομάζεται η διασυνοριακή εργασία, μπορεί να λάβει διάφορες μορφές όπως απόσπαση ή δανεισμός εργαζόμενου, τηλεργασία κ.α. Ειδικότερα δε η τηλεργασία αποτελεί ένα όλο και πιο διαδεδομένο τρόπο εργασίας, δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς εργαζόμενους να μετοικίσουν στην χώρα καταγωγής τους. Οποία κι αν είναι η φύση της εργασιακής μορφής το στοιχείο της διασυνορικότητας καθορίζει τις επιμέρους παραμέτρους της σχέσης αυτής.

Φορολογική Αντιμετώπιση Διασυνοριακής Εργασίας

Κατά πάγια νομολογία, το ΣτΕ δέχεται ο τόπος που προκύπτει το εισόδημα από παροχή μισθωτών υπηρεσιών, να είναι η χώρα στην οποία ο μισθωτός προσφέρει τις υπηρεσίες του, ανεξάρτητα από τον τόπο εγκατάστασης (έδρα) του εργοδότη. Συνεπώς, οι αμοιβές που αποκτούν δικαιούχοι για εργασία που παρέχεται στην Ελλάδα υπόκεινται σε φορολόγηση στην Ελλάδα. Η υποχρέωση δε αυτή προκύπτει ανεξαρτήτως της διάρκειας της εργασίας, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται μονομερώς διακριτικότερη μεταχείριση της βραχυπρόθεσμης εργασίας, ή του τόπου εγκατάστασης του εργοδότη ή, τέλος, της κατοικίας του εργαζόμενου στην ημεδαπή ή αλλοδαπή (κατ’ αρχήν). Συνεπώς στην περίπτωση αυτή τόσο ο εργαζόμενος όσο και ο εργοδότης οφείλουν να τηρήσουν όλες τις δηλωτικές υποχρεώσεις που προκύπτουν από το ελληνικό Φορολογικό Δίκαιο.

Παρομοίως σύμφωνα με την Πρότυπη Σύμβαση ΟΟΣΑ (αρ. 15) το εισόδημα που αποκτάται από εξαρτημένη εργασία φορολογείται στο κράτος που ασκείται η απασχόληση. Συνεπώς ο κανόνας που τίθεται κατ’ αρχήν είναι πως η μισθωτή εργασία φορολογείται στον τόπο που αυτή ασκείται. Χώρες πιο εξοικειωμένες με την διασυνοριακή μετακίνηση εργαζομένων μπορεί να επιλέξουν να ρυθμίσουν επιμέρους ζητήματα με ειδικότερες διατάξεις στις Διμερείς Συμβάσεις τους όπως για παράδειγμα η σχετική σύμβαση μεταξύ Βελγίου και Γερμανίας είτε με ειδικότερες διμερείς συμφωνίες, όπως για παράδειγμα μεταξύ Ελβετίας και Ιταλίας.

Εντούτοις, για τη βραχυπρόθεσμη παροχή εργασίας σε άλλο κράτος επιφυλάσσεται διαφορετική μεταχείριση. Η βραχυπρόθεσμη εργασία καθορίζεται κατ’ αρχήν από το όριο των 183 ημερών (είτε σε ημερολογιακή βάση είτε σε οιαδήποτε δωδεκάμηνη περίοδο) παρουσίας στο κράτος εργασίας ενώ περαιτέρω τίθενται και επιπλέον κριτήρια με τα οποία απαιτείται ο εργοδότης να μην είναι κάτοικος του κράτους παροχής της εργασίας. Συνακόλουθα προκύπτει πως η εν λόγω απαλλακτική διάταξη έχει εφαρμογή μόνο κατά την περίπτωση που ούτε ο εργαζόμενος αλλά ούτε και ο εργοδότης είναι κάτοικοι του κράτους στο οποίο παρέχεται η εργασία. Σημειώνεται δε η συντριπτική πλειοψηφία των ΣΑΔΦ της Ελλάδας ακολουθούν τους ως άνω κανόνες και διατυπώσεις πλην των Συμβάσεων Ελλάδας – ΗΠΑ και Ελλάδας – ΗΒ με τις οποίες τίθενται κριτήρια όπως συγκεκριμένο όριο στην αμοιβή ή ο επαναπατρισμός των εσόδων από μισθωτή εργασία στο κράτος κατοικίας αντιστοίχως.   Εφόσον, λοιπόν πληρούνται οι ως άνω προϋποθέσεις τα έσοδα από μισθωτή εργασία φορολογούνται στο κράτος κατοικίας του εργαζόμενου. Καθώς προβλέπεται αποκλειστική φορολογική ικανότητα του κράτους κατοικίας έπεται πως το εισόδημα αυτό δεν υπόκειται σε παρακράτηση φόρου στο κράτος που παρέχεται η εργασία.

Ακούσια Μόνιμη Εγκατάσταση Εργοδότη: η σύγχρονη μορφή του work from home

Το ενδεχόμενο η δραστηριότητα του εργαζόμενου να δημιουργήσει ακουσίως Μόνιμη Εγκατάσταση (ΜΕ) του εργοδότη μπορεί να προκύψει πρωτίστως από ενέργειες ή δραστηριότητες του εργαζόμενου ως πράκτορας του εργοδότη ή από την ύπαρξη καθορισμένου τόπου επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του εργοδότη στο κράτος παροχής εργασίας. Και ενώ μεν η πρώτη περίπτωση είναι εν πολλοίς ευχερέστερα ελέγξιμη εντούτοις η περίπτωση ύπαρξης καθορισμένου τόπου στη χώρα παροχής εργασίας ενέχει ιδιαίτερους κινδύνους ειδικότερα αναφορικά με περιπτώσεις εργαζομένων που παρέχουν την εργασία τους από το σπίτι (home office).

Αν και οι διευκρινήσεις που παρέχονται από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες του ΟΟΣΑ προκρίνουν ότι η εργασία από σπίτι δεν δημιουργεί κατ’ αρχήν μόνιμη εγκατάσταση του εργοδότη τουλάχιστον στο μέτρο που δίδεται η δυνατότητα στον εργαζόμενο να εργαστεί στο χώρο του εργοδότη (βλ. και Ε. 2113/20 ΑΑΔΕ), εντούτοις φαίνεται πως οι φορολογικές αρχές συνυπολογίζουν και επιπλέον κριτήρια στην κρίση τους όπως για παράδειγμα η επέκταση των δραστηριοτήτων του εργοδότη στη χώρα που εργαζόμενος παρέχει την εργασίας του, κ.α.. Ένα τέτοιο κριτήριο, βέβαια, θα περίμενε κανείς να έχει εφαρμογή τουλάχιστον σε περιπτώσεις που εργαζόμενος είναι ανώτερο διοικητικό στέλεχος. Αντίθετα, περιπτώσεις που αφορούν εργαζόμενους χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες π.χ. προγραμματιστές, που αποτελούν και μια από τις πλέον συνηθισμένες περιπτώσεις, θα εντάσσονταν στην απαλλακτική διάταξη περί προπαρασκευαστικής ή βοηθητικής δραστηριότητας και ως τέτοια δεν θα οδηγούν στη δημιουργία ΜΕ. Ακόμα δε και στην περίπτωση που κριθεί ότι υπάρχει πράγματι μόνιμη εγκατάσταση τα αναλογούντα κέρδη από την δραστηριότητα του εργαζόμενου στην Μόνιμη Εγκατάσταση αναμένεται να είναι ελάχιστα ή και μηδενικά. Παραμένουν βέβαια η δηλωτικές υποχρεώσεις του εργοδότη στην Ελληνική επικράτεια π.χ. λήψη ΑΦΜ, κλπ.

Σε κάθε περίπτωση βέβαια κατά τα έως τώρα οριζόμενα διαφαίνεται η ύπαρξη ενός ανώτατου ορίου πέρα από το οποίο η δραστηριότητα αυτή αποτελεί νέα κανονικότητα και ως εκ τούτου οδηγεί στη δημιουργία μόνιμης εγκατάστασης.

Η διασυνοριακή μετακίνηση των εργαζομένων αποτελεί πλέον μια νέα πραγματικότητα με πολλαπλές προεκτάσεις και παραμέτρους. Είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός που αφορά την διασυνοριακή μετακίνηση δεν εξαντλείται μόνο στο πεδίο του Φορολογικού Δικαίου αλλά αγγίζει επιπλέον και κανόνες κοινωνικής ασφάλισης, εργατικού και μεταναστευτικού Δικαίου. Η πολυπλοκότητα αυτή καθιστά απαραίτητη την ολιστική αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων για την προστασία τόσο του εργαζόμενου όσο και του εργοδότη.

Χρηματοδοτικά εργαλεία για τη στήριξη νέων επενδύσεων στη χώρα μας

Γράφει η Παναγιώτα – Κων/να Νιαβή, Σύμβουλος, Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Διοίκησης, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική

Η περίοδος που διανύουμε χαρακτηρίζεται από την δημιουργία και ανακοίνωση πολλαπλών αναπτυξιακών εργαλείων και προγραμμάτων χρηματοδότησης τα οποία στοχεύουν στην παροχή κινήτρων για την υλοποίηση νέων επενδυτικών σχεδίων. Η θεαματική αύξηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης αναμένεται να συμβάλει στην υλοποίηση νέων επενδύσεων που θα ενισχύσουν σημαντικά την ανάπτυξη κρίσιμων οικονομικών τομέων. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία συμβάλλουν στην εξεύρεση  πόρων και αποτελούν  καθοριστικό παράγοντα στην ολοκλήρωση κάθε επένδυσης.

Στις αρχές Φεβρουαρίου ψηφίστηκε και δημοσιεύτηκε o Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 4887/2022. Την ίδια περίοδο, αναρτήθηκαν οι προσκλήσεις των Τραπεζών για την υποβολή επενδυτικών σχεδίων,  στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Οι προσκλήσεις προγραμμάτων του νέου ΕΣΠΑ (2021 – 2027) για τις μικρότερες επενδύσεις, θα δουν το φως της δημοσιότητας σύντομα.

Ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος περιλαμβάνει 13 καθεστώτα – θεματικές ενότητες. Οι πρώτες προκηρύξεις, σύμφωνα με τις δηλώσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, αναμένονται  τον Απρίλιο – Μάϊο με πρώτο το Σχέδιο της Δίκαιης Μετάβασης και θα ακολουθήσουν η Μεταποίηση – Βιομηχανία, η Αγροδιατροφή και ο Τουρισμός. Οι προκηρύξεις αναμένονται να  έχουν σταθερό ετήσιο κύκλο. Τα ποσοστά ενίσχυσης κυμαίνονται για τις μεγάλες από 15% έως 50%, για τις μεσαίες από 25% έως 60%, για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις από 35% έως 70% αναλόγως σε ποια περιφέρεια ανήκει η περιοχή εγκατάστασης της νέας επένδυσης. Τα ποσοστά ενίσχυσης για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις αυξάνονται σε 80% σε ορισμένα καθεστώτα και σε 100% για ορεινές περιοχές και μικρά νησιά.

Τα είδη της ενίσχυσης περιλαμβάνουν την επιχορήγηση, την φορολογική απαλλαγή, την επιδότηση της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing), την επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης και τη χρηματοδότηση επιχειρηματικού κινδύνου.

Τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ)   καλύπτουν κατά μέγιστο βαθμό το 50% του κόστους κάθε επενδυτικού σχεδίου. Η ιδιωτική συμμετοχή καλύπτει τουλάχιστον το 20% του προϋπολογισμού της επένδυσης, ενώ το τραπεζικό ίδρυμα θα δανειοδοτήσει τουλάχιστον το 30%. Με επιτόκιο 0,35% θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν τα επενδυτικά σχέδια σε ποσοστό έως 50% του συνόλου της επένδυσης, όσοι επενδυτές ενταχθούν στην πρώτη φάση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Τα δάνεια του ΤΑΑ καλύπτουν από 30% έως 50% το κόστος του επιχειρηματικού σχεδίου και προσανατολίζονται σε επενδυτικά σχέδια για:

  • Ψηφιακό μετασχηματισμό.
  • Πράσινη μετάβαση.
  • Εξωστρέφεια των επιχειρήσεων.
  • Ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων.
  • Καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη.

Η κλιμάκωση μεταξύ του 30% και του 50% βασίζεται στον βαθμό μεγαλύτερης συνεισφοράς σε καθεμία από τις πέντε κατηγορίες, ή/και σε συνδυασμό τους.

Η χρηματοδότηση ενός επενδυτικού σχεδίου μπορεί να αποτελείται τόσο από πόρους του νέου Αναπτυξιακού Νόμου όσο και από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Βασική προϋπόθεση είναι να τηρούνται τα όρια ενίσχυσης με βάση το επιλεγμένο άρθρο του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού.  Συνεπώς, στο βαθμό που αθροιστικά και αναφορικά με τη συγκεκριμένη επένδυση δεν γίνεται υπέρβαση της μέγιστης κρατικής ενίσχυσης από τη λήψη διαφορετικών προγραμμάτων κρατικών ενισχύσεων (συμπεριλαμβανομένου και του ΤΑΑ), μπορεί να γίνει συνδυασμός μεταξύ των προγραμμάτων.

Τα Προγράμματα ΕΣΠΑ 2021 – 2027 αναμένεται να αποτελέσουν και αυτά ένα από τα ισχυρότερα Αναπτυξιακά Εργαλεία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) στην Ελλάδα στο προσεχές μέλλον. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 26,2 δισ. Ευρώ. Ταυτόχρονα ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου με τίτλο « Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την Προγραμματική Περίοδο 2021 – 2027» και μέχρι αρχές Μαρτίου αναμένεται να πάει στη Βουλή για ψήφιση. Η ψήφιση του νόμου αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να ενεργοποιηθούν τα νέα προγράμματα. Οι πρώτες προσκλήσεις αναμένονται μέσα στην άνοιξη του 2022. Πρώτο αναμένεται το πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα (ΕΠΑνΕΚ). Στόχος του νέου ΕΣΠΑ είναι να μην υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσκλήσεις αλλά μεγάλες προσκλήσεις οριζόντιου χαρακτήρα. Στην πράξη αυτό σημαίνει ταυτόχρονη πρόσβαση στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων από πλήθος κλάδων της οικονομίας.

Το νέο πλαίσιο για τους Προέδρους των Επιτροπών Ελέγχου: ικανότητες και ευθύνες.

Γράφουν οι Ειρήνη Ι. Παπαδοπούλου, Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Υπεύθυνη Διαχείρισης Κινδύνων, ΣΟΛ Crowe , Ειρήνη Κρητσιώτη, Δικηγόρος, Νομική Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe

Η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου διακυβέρνησης και εποπτείας των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος την τελευταία τετραετία, δε θα μπορούσε να μην επηρεάσει τη δομή και τις αρμοδιότητες των Επιτροπών Ελέγχου.

Η ανάγκη μετάβασης από «τον τύπο στην ουσία», θέλει τις Επιτροπές Ελέγχου να διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στη διασφάλιση της ακεραιότητας και της διαφάνειας των εταιρικών αναφορών και ως εκ τούτου, οι διοικήσεις των οντοτήτων δημοσίου συμφέροντος έχουν στραφεί στην αναζήτηση μελών, κυρίως Προέδρων, που θα συντελέσουν στην επίτευξη αυτού του ρόλου.

Το νέο θεσμικό πλαίσιο, προϋποθέτει 3 βασικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει το υποψήφιο μέλος μίας Επιτροπής Ελέγχου: α) ανεξαρτησία, β) καλή γνώση του περιβάλλοντος της επιχείρησης και γ) επαρκείς γνώσεις ελεγκτικής και λογιστικής.

Με γνώμονα αυτές τις απαιτήσεις αρκετοί επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον έλεγχο, τη διαχείριση κινδύνων ή ακόμα και την κανονιστική συμμόρφωση, ανταποκρίθηκαν στις προσκλήσεις των εισηγμένων εταιρειών για μία θέση στην Προεδρία Επιτροπής Ελέγχου τους, προσβλέποντας μεταξύ άλλων, στην αναγνωρισιμότητα που προσδίδει η θέση, στον εμπλουτισμό του βιογραφικού τους και γιατί όχι στην αύξηση των προσωπικών τους εισοδημάτων.

Είναι όμως τα πράγματα τόσο απλά; Αρκούν μόνο οι τρεις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος για να αγγίξει κάποιος την «ουσία» αντί του «τύπου»; Μήπως υπάρχουν και άλλες μεταβλητές που θα πρέπει να πληρούνται για να λυθεί η εξίσωση μίας επιτυχημένης Προεδρίας  σε Επιτροπή Ελέγχου;

Κατά τη γνώμη μας, ο προτεινόμενος Πρόεδρος Επιτροπής Ελέγχου, πριν την αποδοχή του ορισμού του, θα πρέπει να λάβει υπόψη του: α) τις ικανότητες – δεξιότητες που απαιτούνται και  β) τις ευθύνες που προκύπτουν από την ανάληψη μιας τέτοιας θέσης. 

Ο υποψήφιος Πρόεδρος μίας Επιτροπής Ελέγχου, πέραν των θεσμικών απαιτήσεων, οφείλει να γνωρίζει την επιχείρηση και τον κλάδου που αυτή ανήκει, ώστε να αντιλαμβάνεται επαρκώς τους εγγενείς κινδύνους.

Η θέση του δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται από τον ίδιο ως «δευτερεύουσας απασχόλησης»,  αφού λόγω των  αυξημένων  απαιτήσεών της θα χρειαστεί να δαπανά περισσότερο χρόνο από ό,τι αρχικώς υπολόγιζε.

Ο επαγγελματικός σκεπτικισμός είναι επίσης απαραίτητη ικανότητα, προκειμένου να διατηρούνται οι ισορροπίες κατά την επίβλεψη της διαχείρισης κινδύνων, αλλά και για την αποτελεσματική διαχείριση  τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού ελέγχου και την υποβολή των σωστών ερωτήσεων στα σωστά άτομα.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου οφείλει να έχει ηγετικές ικανότητες, να μεριμνά για την ποιότητα της σύνθεσης των μελών της Επιτροπής και να έχει την απόλυτη επιμέλεια της ημερήσιας και ετήσιας ατζέντας, χωρίς να επιτρέπει παρεμβάσεις τρίτων.

Επίσης, πρέπει να είναι καλός ακροατής, να επεξεργάζεται σωστά τις πληροφορίες που λαμβάνει,  να τολμά να διαφωνήσει, να συγκρουστεί και να λάβει σκληρές αποφάσεις αν αυτό απαιτηθεί (π.χ. αλλαγή μελών της Επιτροπής, αλλαγή εξωτερικών ελεγκτών, αναδιοργάνωση λειτουργίας εσωτερικού ελέγχου κ.λπ.).

Η δόμηση υγιών  σχέσεων συνεργασίας με τον Οικονομικό Διευθυντή και το Διευθύνοντα Σύμβουλο είναι απαραίτητη ώστε ο Πρόεδρος της Επιτροπής να έχει σαφή εικόνα των χρηματοοικονομικών αναφορών της επιχείρησης σε κάθε στάδιο σύνταξής τους. Η πρόσκλησή τους δε να παραβρίσκονται στις συνεδριάσεις της Επιτροπής, συμβάλλει στη δημιουργία μιας ανοιχτής και διαφανούς κουλτούρας.

Βασική μέριμνα του Προέδρου της Επιτροπής, αποτελεί η εξασφάλιση διαρκούς και πλήρους ενημέρωσης του Διοικητικού Συμβουλίου για τις ενέργειες και τα αποτελέσματα της Επιτροπής.  

Τέλος, θα πρέπει να διαθέτει ισορροπημένη και ηθική προσέγγιση σε θέματα whistleblowing, ώστε να διασφαλίσει την απρόσκοπτη υποβολή ασφαλών αναφορών.  

Με την ισχύουσα νομοθεσία,  η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δικαιούται να ελέγχει εάν τα πρόσωπα που εποπτεύει (εξαιρουμένων των πιστωτικών ιδρυμάτων και των ασφαλιστικών εταιρειών) εφαρμόζουν τις διατάξεις της που σχετίζονται με τη δομή, τη σύνθεση, τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις της Επιτροπής Ελέγχου. Σε περίπτωση παράβασης, έχει το δικαίωμα να επιβάλλει και στα μέλη της Επιτροπής Ελέγχου τις προβλεπόμενες κυρώσεις, όπως αυτές εξειδικεύονται με την με σχετική απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου (επίπληξη ή χρηματικό πρόστιμο από 5.0000,00 € έως 3 εκατομμύρια ευρώ).

Τα πιστωτικά ιδρύματα και οι ασφαλιστικές εταιρείες σύμφωνα τη νομοθεσία εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης μπορεί να επιβάλλει επίσης κυρώσεις.  

Ενδεχομένως η επιβολή κυρώσεων σε βάρος των μελών της Επιτροπής Ελέγχου, κατά τα παραπάνω, να εγείρει υπό προϋποθέσεις και αξιώσεις των τρίτων έναντι τους.

Δικαίωμα εποπτείας και διενέργειας ελέγχων ως προς συγκεκριμένες αρμοδιότητες της Επιτροπής Ελέγχου σύμφωνα με τα προβλεπόμενα άρθρα στην κείμενη νομοθεσία, έχει και η  Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (Ε.Λ.Τ.Ε.). Ειδικότερα, η  Ε.Λ.Τ.Ε. ελέγχει αν η Επιτροπή Ελέγχου ασκεί τις αρμοδιότητές της, αναφορικά με:

α) την παρακολούθηση του υποχρεωτικού ελέγχου των ετήσιων και ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων και ιδίως της απόδοσής του,

β) την επισκόπηση και παρακολούθηση της ανεξαρτησίας των ορκωτών ελεγκτών λογιστών ή των ελεγκτικών εταιρειών και

γ) την ευθύνη της επιτροπής ελέγχου για τη διαδικασία επιλογής ορκωτών ελεγκτών λογιστών ή ελεγκτικών εταιρειών.

Καθίσταται σαφές, λοιπόν, ότι Επιτροπή Ελέγχου των οντοτήτων δημόσιου συμφέροντος εποπτεύεται και ελέγχεται από δύο ταυτόχρονα όργανα, με τη διαφορά ότι η Ε.Λ.Τ.Ε. διαβιβάζει τα ευρήματα των ελέγχων της και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αποφασίζει για την επιβολή κυρώσεων.

Δεδομένου, ότι δεν υπάρχει ρητή διάταξη νόμου, που να ρυθμίζει το ζήτημα της θεμελίωσης της ευθύνης των μελών της Επιτροπής Ελέγχου έναντι της οντότητας, κρίνεται σκόπιμο να λαμβάνεται υπόψη ότι:

  • η Επιτροπή ελέγχου δεν έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες (σε αντιδιαστολή με τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου) και
  • τα καθήκοντά της περιορίζονται στο επίπεδο της διακρίβωσης και του ελέγχου, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις δεν άπτονται της διοίκησης της εταιρείας.

Επειδή όμως η Επιτροπή Ελέγχου θεωρείται συλλογικό όργανο, είναι πιθανό να έχουν εφαρμογή  όσον αφορά τον καταμερισμό της ευθύνης των μελών της, οι σχετικές διατάξεις νόμου περί  ευθύνης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου.

Με βάση τα παραπάνω, η θέση του Προέδρου σε Επιτροπή Ελέγχου οντότητας δημοσίου συμφέροντος, αποτελεί ταυτόχρονα ευκαιρία και πρόκληση. Πρόκειται για μία πολύ ενδιαφέρουσα ενασχόληση που  επιτρέπει σε έναν επαγγελματία να ξεδιπλώσει τις ικανότητές του, έχοντας όμως επίγνωση ότι από τις  πράξεις ή παραλείψεις του κρίνεται η αποτελεσματικότητα της Επιτροπής.  Συνεπώς, πριν την αποδοχή μιας τέτοιας θέσης, ο επαγγελματίας πρέπει  να  σταθμίσει  τις αυξημένες απαιτήσεις και τις ευθύνες της, σε σχέση με τα προσδοκώμενα οφέλη.

O νέος Αναπτυξιακός νόμος και η διαδικασία ελέγχου των επενδυτικών σχεδίων. Πώς επιταχύνεται η διαδικασία καταβολής της ενίσχυσης ή χρήσης της ωφέλειας της φοροαπαλλαγής;

Γράφει ο Γρηγόρης Τσαραμανίδης, Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Μέλος Δ.Σ., ΣΟΛ Crowe

Η ανάπτυξη μέσω των επενδύσεων συνεχίζει και σήμερα να παραμένει ο κύριος στόχος του Υπουργείου Ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο ψηφίστηκε πρόσφατα ο Ν.4864/21 (ΦΕΚ 237/02.12.2021), ο οποίος τροποποίησε τον Ν.4399/16 με στόχο να μειωθεί σημαντικά ο χρόνος που χρειάζεται, για να συσταθούν οι επιτροπές και να διεξαχθούν οι έλεγχοι προκειμένου να εγκριθούν και να πιστοποιηθούν τα επενδυτικά σχέδια.

Στα τέλη του 2019, το κράτος, αντιδρώντας στο πρόβλημα των μεγάλων καθυστερήσεων που υπήρχαν κατά την διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης των επενδύσεων, έδωσε τη δυνατότητα στους φορείς επενδυτικών σχεδίων να επιλέξουν προαιρετικά Ορκωτούς Ελεγκτές Λογιστές για τη διενέργεια του ελέγχου για την πιστοποίηση της ολοκλήρωσης και της έναρξης παραγωγικής λειτουργίας των επενδυτικών σχεδίων. Σκοπός της συγκεκριμένης παρέμβασης ήταν η γρηγορότερη είσπραξη των δικαιούμενων επιδοτήσεων και της χρήσης της ωφέλειας της φοροαπαλλαγής μέσω του σχηματισμού αφορολόγητου αποθεματικού από τα κέρδη των εταιριών.

Με το νέο νόμο Ν.4864/21 ενισχύεται ο παραπάνω στόχος, αφού για πρώτη φορά και για επενδυτικά σχέδια ύψους άνω του ποσού των επτακοσίων χιλιάδων (700.000) ευρώ, η διενέργεια ελέγχου θα πραγματοποιείται υποχρεωτικά από Ορκωτό Ελεγκτή Λογιστή, ο οποίος θα πιστοποιεί το πενήντα τοις εκατό (50%) ή το εξήντα πέντε τοις εκατό (65%) του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του επενδυτικού σχεδίου ή της ολοκλήρωσης (100%) και έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης.

Κατά τη διαδικασία κατά την οποία ο φορέας της επένδυσης επιθυμεί να λάβει ποσό που ανέρχεται μέχρι το είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) της εγκεκριμένης επιχορήγησης, ο Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής με δηλωτική πράξη ορθότητας πιστοποιεί τα δικαιολογητικά υλοποίησης. Η απόφαση της διοίκησης εκδίδεται εντός είκοσι (20) ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος. Όσον αφορά τον έλεγχο της επενδυτικής πρότασης και εφόσον αυτή συμπεριλαμβάνει δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, ο νέος νόμος ορίζει τον Ορκωτό Ελεγκτή Λογιστή ή εμπειρογνώμονα από το Μητρώο Πιστοποιητών Αξιολογητών (ΜΠΑ) ως υπεύθυνο ελέγχου.

Σημαντική παρέμβαση της νέας νομοθεσίας, με στόχο τη μείωση του χρόνου τελικής έγκρισης των επενδυτικών σχεδίων, είναι ότι για πρώτη φορά δίνεται σε Ορκωτούς Ελεγκτές Λογιστές ο έλεγχος της αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων σε περιπτώσεις καθυστερήσεων από πλευράς του Δημοσίου. Συγκεκριμένα, όταν η διάρκεια του χρόνου ελέγχου των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων από την Επιτροπή Αξιολόγησης σε καθεστώς ενίσχυσης υπερβαίνει σε συγκριτική αξιολόγηση τις σαράντα πέντε (45) ημέρες από την ημερομηνία έκδοσης της διαπιστωτικής πράξης περί έναρξης της διαδικασίας αξιολόγησης, ή σε άμεση αξιολόγηση τις τριάντα (30) ημέρες από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης υπαγωγής, ο έλεγχος ανατίθεται, με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, σε ανεξάρτητο Ορκωτό Ελεγκτή Λογιστή ο οποίος οφείλει το αργότερο εντός δέκα (10) ημερών να ολοκληρώσει τον έλεγχο των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης. Με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων ορίζονται ο αριθμός, ο τρόπος, τα κριτήρια, οι προϋποθέσεις και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή της ανάθεσης της αξιολόγησης σε ανεξάρτητο Ορκωτό Ελεγκτή Λογιστή από το Μητρώο Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών.

Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 3329/1955 με το οποίο καθιερώθηκε ο ελεγκτικός θεσμός στην χώρα μας, το έργο των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών καθορίζεται ρητά ως δημόσιο λειτούργημα. Ο ρόλος τους είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρος από ποτέ, δεδομένου ότι η ενσωμάτωσή τους στη διαδικασία ελέγχου των αναπτυξιακών σχεδίων μπορεί να είναι καταλυτική στην επιτάχυνση της υλοποίησης έργων, ζωτικών για την ελληνική οικονομία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η καθιέρωση του φορολογικού πιστοποιητικού και η ενσωμάτωση της εργασίας των ανεξάρτητων Ορκωτών Ελεγκτών συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην συντόμευση και βελτίωση των φορολογικών ελέγχων. Τα οφέλη για το κράτος όπως έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν από την Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης (ΕΛΤΕ) είναι πολλαπλά και σημαντικά αφού οι εταιρίες φαίνεται να έχουν συμμορφωθεί σε μεγάλο βαθμό αλλά και σε “πραγματικό χρόνο” στις υποδείξεις και διορθώσεις των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών, ενώ το κράτος έχει αυξήσει τα έσοδά του.

Η πράσινη λογιστική και η εφαρμογή της από τις επιχειρήσεις.

Γράφουν οι Κυριάκος Πατατούκας, τ. Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, Νικόλαος Λαζ. Παπάκης, Ορκωτός Ελεγκτής Λογιστής, ΣΟΛ Crowe(Master of Accountancy & Business Finance University of Dundee, Scotland).

Την εποχή της παγκοσμιοποίησης που διανύουμε, γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες της λεγόμενης «κλιματικής αλλαγής», της οποίας τα φαινόμενα επηρεάζουν ολόκληρους κλάδους της οικονομίας, όπως την γεωργία, τον τουρισμό, και την βιομηχανία. Η έντονη βιομηχανική δραστηριότητα, έχει άμεσο αντίκτυπο στην χλωρίδα και πανίδα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι επιχειρήσεις κατά κύριο λόγο, με την δραστηριότητά τους εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους του πλανήτη με πολύ εντατικό ρυθμό, με αποτέλεσμα η μόλυνση που δημιουργείται στο φυσικό περιβάλλον πολλές φορές να είναι μη αναστρέψιμη. Ως συνέπεια αυτού του γεγονότος οι διοικήσεις των επιχειρήσεων δέχονται πιέσεις από τους μετόχους τους για τα αυξημένα κόστη της μόλυνσης του περιβάλλοντος που προκαλούν οι εν λόγω επιχειρήσεις, καθώς επίσης και από περιβαλλοντικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Αποτέλεσμα αυτών των γεγονότων είναι η ανάπτυξη ενός νέου κλάδου της λογιστικής επιστήμης, η λεγόμενη ως «Περιβαλλοντική Λογιστική – Πράσινη Λογιστική», η οποία επικεντρώνεται τόσο στην αναγνώριση και καταγραφή των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων και στον προσδιορισμό του περιβαλλοντικού κόστους όσο και στην εφαρμογή μεθόδων με τις οποίες η βιωσιμότητα μπορεί να αξιολογηθεί και να ενσωματωθεί στην οργανωτική δομή μιας επιχείρησης.

Οφέλη από την εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Λογιστικής

Οι διοικήσεις των επιχειρήσεων ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιούν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων τους. Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι αποτελούν πλέον μέρος της επιτυχημένης δράσης της επιχείρησης όπως ο σχεδιασμός προϊόντων, το μάρκετινγκ και η χρηστή οικονομική διαχείριση. Η κακή περιβαλλοντική συμπεριφορά μπορεί να έχει πραγματικά αρνητικό αντίκτυπο στην επιχείρηση και στα οικονομικά της. Οι συνέπειες περιλαμβάνουν πρόστιμα, αυξημένη ευθύνη έναντι περιβαλλοντικών φόρων, μείωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων της π.χ. μείωση της αξίας της γης, απομείωση του σήματος (Brand name), απώλεια πωλήσεων, μποϊκοτάζ από τους καταναλωτές, αδυναμία εξασφάλισης χρηματοδότησης, απώλεια ασφαλιστικής κάλυψης, ενδεχόμενες υποχρεώσεις, αγωγές και βλάβες της εταιρικής εικόνας.

Σχεδόν όλοι οι τομείς των επιχειρήσεων έχουν επηρεασθεί από πιέσεις που δέχονται για την μόλυνση του περιβάλλοντος συμπεριλαμβανομένου και του τομέα της Λογιστικής.  Τα παραδοσιακά λογιστικά συστήματα δεν μπορούν να καταγράψουν επαρκώς το περιβαλλοντικό κόστος με συνέπεια να καταχωρείται σε γενικούς λογαριασμούς όπως π.χ. διάφορα έξοδα. Συνεπώς, οι διοικήσεις των επιχειρήσεων δεν μπορούν να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με το περιβαλλοντικό κόστος και κατά συνέπεια δεν μπορούν να το μειώσουν. Η Περιβαλλοντική Διοικητική Λογιστική είναι μια προσπάθεια να ενοποιήσει την καλύτερη διοικητική λογιστική θεωρία και πρακτική με την καλύτερη περιβαλλοντική θεωρία και πρακτική και αφορά στην κατάρτιση χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών εκθέσεων προκειμένου να στηριχθούν αποφάσεις για την διαχείριση του περιβάλλοντος, με στόχο τον εντοπισμό και την κατανομή του κόστους που σχετίζεται με το περιβάλλον.

Βιωσιμότητα-αειφόρος ανάπτυξη.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη πίεση στις επιχειρήσεις να διευρύνουν τους στόχους τους όσον αφορά την εταιρική τους ευθύνη. Πολλές επιχειρήσεις έχουν ανταποκριθεί δημοσιεύοντας και αποτιμώντας τις κοινωνικές τους επιπτώσεις, αξιοποιώντας πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί, όπως το GRI (Global Reporting Initiative Standards).

Τα πρότυπα GRI αντιπροσωπεύουν την παγκόσμια βέλτιστη πρακτική για δημοσίευση αναφορών για μια σειρά οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων. Η αναφορά βιωσιμότητας της επιχείρησης βάσει των Προτύπων αυτών παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη θετική ή αρνητική συμβολή ενός οργανισμού στην αειφόρο ανάπτυξη. Τα πρότυπα GRI αποτελούν επίσης μια αξιόπιστη αναφορά για τους υπεύθυνους της χάραξης πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον και τις ρυθμιστικές αρχές παγκοσμίως. Τελικά ενθαρρύνουν και επιτρέπουν αξιόπιστες, μη χρηματοοικονομικές αναφορές από τις εταιρείες που υπάγονται στον έλεγχο της.

Ένας αυξανόμενος αριθμός επιχειρήσεων παγκοσμίως, ακολουθούν σε κάποια έκταση τον οδηγό των προτύπων του GRI. Για παράδειγμα η κοινωνική και περιβαλλοντική αναφορά της British Telecom το έτος 2004 περιλάμβανε έντεκα μη χρηματοοικονομικούς δείκτες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και δείκτες όπως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα οι οποίες ήταν 46% χαμηλότερες σε σχέση με το 1996, μείωση των αποβλήτων σε χωματερές σε 12.201 τόνους από 79.677 τόνους, και ποσοστό ανακύκλωσης των απορριμμάτων που έφθανε το 26%. Δηλαδή, μια επιχείρηση χαρακτηρίζεται από το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από την κατανάλωση των φυσικών πόρων που απαιτούνται για τη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών καθώς επίσης και την διαχείριση των αποβλήτων που προκύπτουν από την παραγωγή και κατανάλωση αυτών των πόρων.

Στα τέλη της δεκαετίας 1980 ίσως υπήρχαν δύο με τρείς επιχειρήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο οι οποίες δημοσίευαν περιβαλλοντικές αναφορές. Σήμερα ωστόσο,  σημαντικός αριθμός εισηγμένων σε χρηματιστήρια επιχειρήσεων, καταρτίζουν και δημοσιεύουν αναφορές σχετικά με το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.  Σήμερα υπάρχουν περίπου είκοσι μοντέλα, για περιβαλλοντική αναφορά.

Τα ζητήματα που σχετίζονται με την περιβαλλοντική λογιστική αλλάζουν σταθερά στο πέρασμα του χρόνου. Πολλές επιχειρήσεις αγνοούσαν τα περιβαλλοντικά θέματα κατά το παρελθόν, ωστόσο μέχρι πότε θα είναι σε θέση να το κάνουν αυτό; Η περιβαλλοντική λογιστική θα πρέπει να εισέλθει σε όλα τα στοιχεία των επιχειρήσεων συντάσσοντάς αναφορές για το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, προσδοκώντας σε μια ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και σε ένα βιώσιμο μέλλον.  

Η ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων, με ορίζοντα το 2025. Ευελιξία (Agility), Εμπιστοσύνη (Trust), Δεδομένα (Data)

Γράφει ο Σίμος Καλαματιανός, Director, Head of Technology Advisory and Assurance, ΣΟΛ Crowe

Κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19, η προσαρμογή των επιχειρήσεων στα νέα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα προκάλεσε ριζικές αλλά και ουσιώδεις αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας τους και στη δομή τους.  Η πιο σημαντική από αυτές, αν όχι υποχρεωτική αλλαγή στην οποία θα υποβληθούν όλες οι επιχειρήσεις μέσα στην επόμενη τριετία ώστε να παραμείνουν βιώσιμες, είναι η ψηφιακή τους μετάβαση. Εξάλλου, οι τάσεις που διαφαίνονται τον τελευταίο 1.5 χρόνο έχουν καταστήσει σαφές πως ο μετασχηματισμός των επιχειρήσεων με οδηγό την τεχνολογία παραμένει ο πλέον καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας τους.

Η ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων ανεξαρτήτως μεγέθους και δυναμικής, βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: την Ευελιξία (Agility), την Εμπιστοσύνη (Trust) και τα Δεδομένα (Data). Με άλλα λόγια, η επίτευξη των στρατηγικών στόχων μέσω της αξιοποίησης των ψηφιακών τεχνολογιών, συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την περαιτέρω ενίσχυση και ισχυροποίηση της ευελιξίας τους, τη δημιουργία εμπιστοσύνης και την αξιοποίηση των δεδομένων.

Οι επιχειρήσεις σήμερα επενδύουν στην υλοποίηση τεχνολογικών λύσεων, με κυρίαρχες την ενίσχυση της δυνατότητας συνεργασίας (Collaboration), την υλοποίηση εφαρμογών και υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους (Cloud Computing) καθώς και την αξιοποίηση λύσεων Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Η υιοθέτηση τεχνολογικών λύσεων δεν συνεπάγεται εντούτοις τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό. Η επιτυχία της ψηφιακής μετάβασης συνδέεται άμεσα με τους βασικούς παράγοντες της ευελιξίας, της εμπιστοσύνης και των δεδομένων.

Ευελιξία και cloud services.

Ο πρώτος πυλώνας αφορά στην ευελιξία (agility). Οι επιχειρήσεις, την περίοδο της πανδημίας έπρεπε να κινηθούν χωρίς καθυστερήσεις, να πάρουν άμεσα αποφάσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα και να ανταποκριθούν ταχύτατα έτσι ώστε να επιβιώσουν λειτουργικά. Αυτός ο ρυθμός “λειτουργικής επιβίωσης” φαίνεται πως θα συνεχιστεί. Και το τεχνολογικό υπόβαθρο στο οποίο βασίζεται η δυνατότητα της άμεσης ανταπόκρισης και προσαρμογής δεν είναι άλλο από το Υπολογιστικό Νέφος (Cloud Computing).

Είναι γεγονός ότι η υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων υπολογιστικού νέφους είχε ήδη επιταχυνθεί ακόμα και πριν από την πανδημία, κυρίως γιατί επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επεκτείνονται ή να περιορίζονται σε συγκεκριμένους τομείς βάσει του στρατηγικού σχεδιασμού τους.

Οι πρωτοβουλίες που αφορούν στην υλοποίηση λύσεων υπολογιστικού νέφους αυξήθηκαν με γεωμετρική πρόοδο μέσα στην τελευταία διετία και κυρίως από τις αρχές 2020 όταν ξέσπασε η πανδημία. Λόγω του COVID-19 έγινε επιτακτική η ανάγκη αφενός η απομακρυσμένη εργασία, και αφετέρου η μεταφορά συστημάτων, διαδικασιών και δεδομένων στο cloud.  Διεθνώς, υπήρξε μαζική μετάβαση σε online εργαλεία συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν στη συνεργασία (Collaboration tools), εξ’ αποστάσεως επιχειρηματικών εκδηλώσεων (virtual business events), σεμιναρίων κλπ.

Ενδεικτικά και μόνο αναφέρεται πως σύμφωνα με στοιχεία της έγκυρης εταιρείας αναλύσεων International Data Corp. (IDC) το δεύτερο τρίμηνο του 2020, οι επενδύσεις σε public cloud υποδομές είχαν αυξηθεί 47.8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, φτάνοντας σε απόλυτους αριθμούς τα 14.1 δισεκατομμύρια δολάρια και ξεπερνώντας για πρώτη φορά το επίπεδο των επενδύσεων σε non-cloud υποδομές. Αυτός ο ρυθμός της αύξησης των επενδύσεων σε τεχνολογικές λύσεις cloud συνεχίστηκε και το 2021 και προβλέπεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Η IDC προβλέπει πως αθροιστικά το σύνολο των επενδύσεων σε public και private cloud θα ανέλθει στα $109.3 δις μέχρι το 2024 και θα ανέρχεται στο 63.6% των συνολικών επενδύσεων σε υποδομές.

Σε γενικές γραμμές, όλες οι προβλέψεις συγκλίνουν στο γεγονός πως θα υπάρξει εκτεταμένη υιοθέτηση των τεχνολογιών cloud τα επόμενα χρόνια, όπου περισσότερο από το 50% των επιχειρήσεων θα έχουν τουλάχιστον τις μισές εφαρμογές τους σε public cloud.

H αξία των δεδομένων (data) και η εξασφάλιση της εμπιστοσύνης (trust).

Σχετική με το cloud είναι και η αξία των δεδομένων (data). Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, οι επιχειρήσεις χρειάζεται να λαμβάνουν ταχύτατα αποφάσεις που βασίζονται σε έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση, και άρα ο ρόλος των δεδομένων και η δυνατότητα ανάλυσής τους καταδεικνύονται ως καθοριστικοί παράγοντες. Συνεπώς τεχνολογίες στην τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence) και της Ανάλυσης Δεδομένων (Data Analytics) προβλέπεται πως θα τύχουν ευρύτερης αποδοχής στην αγορά και θα υπάρξει αύξηση των σχετικών υλοποιήσεων.

Και αν η μετάβαση σε cloud services και η αξιοποίηση των δεδομένων είναι μια προφανής εξέλιξη των επιχειρήσεων προς την ψηφιακή μετάβαση, ο κρισιμότερος παράγοντας επιτυχίας του εγχειρήματος του ψηφιακού Μετασχηματισμού των επιχειρήσεων σχετίζεται με την εξασφάλιση της εμπιστοσύνης (trust).

Καθώς η ψηφιακή τεχνολογία αναπτύσσεται και οι επιχειρήσεις γίνονται όλο και περισσότερο εξαρτώμενες από αυτήν, ο έλεγχος και η διασφάλιση βρίσκεται όλο και περισσότερο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Συνεπώς, προβλέπεται πως θέματα που αφορούν στο πλαίσιο διασφάλισης της εμπιστοσύνης σε σχέση την υιοθέτηση λύσεων ψηφιακής τεχνολογίας και του ψηφιακού μετασχηματισμού θα βρίσκονται ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων των Διοικήσεων, αλλά και γενικότερα θα συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα “πεδία μάχης” στην αγορά των υπηρεσιών τεχνολογίας. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προκλήσεις που συνδέονται με την “εμπιστοσύνη” είτε αυτή αφορά σε κανονιστικές απαιτήσεις είτε σε κυβερνοαπειλές (cyberthreats) και άλλους επιχειρηματικούς κινδύνους.

Είναι συνεπώς απαραίτητο στο σχεδιασμό της ψηφιακής στρατηγικής των επιχειρήσεων στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται (με το τέλος της πανδημίας), να προβλεφθεί και να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση επιχειρηματικών κινδύνων και ειδικότερα όσων απορρέουν από την χρήση τεχνολογίας (Technology Risk) με την περαιτέρω ενίσχυση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου. Εδώ η προσέγγιση επιβάλλεται να είναι διττή :

Αρχικά να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα επαρκές πλαίσιο αυτοματοποιημένων εσωτερικών δικλείδων (Automated internal controls) τα οποία αναφέρονται στις νέες αυτοματοποιημένες, ψηφιακές διαδικασίες ενταγμένες στους επιμέρους κύκλους των επιχειρησιακών διαδικασιών (process cycles). Αυτό επιτυγχάνεται με την αντικατάσταση των υφιστάμενων ανιχνευτικών και διορθωτικών μέτρων (detective / corrective measures) με άλλα προληπτικά μέτρα (preventive measures), δηλαδή με την υλοποίηση αυτοματοποιημένων δικλείδων (automated controls), κάτι που αποτελεί και ένα από τους βασικούς στόχους του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Στην συνέχεια να προστατεύει την επιχείρηση από αμιγώς κινδύνους κυβερνοασφάλειας (cyber-security risks), καθώς όπως αποδεικνύεται από την εμπειρία της πανδημία COVID-19, η αυξημένη χρήση και υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας αυξάνει τον κίνδυνο των κυβερνοαπειλών και κυβερνοεπιθέσεων.

Εκτός από τους τρεις καθοριστικούς παράγοντες της ψηφιακής μετάβασης, οι επιχειρήσεις πρέπει να προβλέψουν και επιμέρους δράσεις, όπως αυτή της διαχείρισης του αυξημένου κινδύνου που απορρέει από τις υπηρεσίες τρίτων (Third-Party Risk), εξ’αιτίας και της αύξησης της εξάρτησης από τέτοιες υπηρεσίες (Cloud) καθώς και της υιοθέτησης μοντέλων και τεχνολογικών λύσεων για την ενιαία διαχείριση όλων των επιχειρηματικών κινδύνων (GRC – Governance Risk Compliance model). Οι επιχειρήσεις καλούνται σήμερα να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν την ψηφιακή τους μετάβαση. Η επιτυχία του ψηφιακού τους μετασχηματισμού περνάει μέσα από την αξιοποίηση των  σύγχρονων εργαλείων, όπως και από την ερμηνεία και προσαρμογή στις επικρατούσες τάσεις που τελικά ορίζουν την ίδια τη νέα ψηφιακή εποχή στην αγορά.