O κομβικός ρόλος του CFO στην εφαρμογή αρχών ESG

by Corporate GovernaceInsights

Γράφει ο Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική για το δημοσιογραφικό αφιέρωμα του Finance Pro, τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2023.

Πως μπορεί ο CFO να αξιοποιήσει τα κριτήρια ESG για την ανάπτυξη και καλύτερη διακυβέρνηση της επιχείρησής του προσφέροντας ταυτόχρονα στο περιβάλλον και την κοινωνία; Πώς μπορεί να διασφαλίσει τη σωστή εφαρμογή των κριτηρίων ESG, πού εντοπίζονται οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι και πώς θα τους διαχειριστεί; Αυτά και άλλα ερωτήματα κλήθηκε να απαντήσει ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο πρόσφατο δημοσιογραφικό αφιέρωμα του Finance Pro σχετικά με τον κομβικό ρόλο του CFO στην εφαρμογή των κριτηρίων ESG.

Σύμφωνα με τον κ. Δρίτσα, ο CFO εμπλέκεται άμεσα τόσο στο σχεδιασμό της ESG επιχειρηματικής στρατηγικής – και ειδικά στον εντοπισμό, την αξιολόγηση και την ιεράρχηση των ESG επενδύσεων, έτσι ώστε να επιτυγχάνονται οι υψηλότερες δυνατές ESG επιδόσεις, σύμφωνα με τον σχεδιασμό της διοίκησης και τις προσδοκίες των μετόχων και των λοιπών stakeholders – όσο και στην επιλογή των βέλτιστων εργαλείων χρηματοδότησης των επενδύσεων αυτών. Η εμπλοκή του CFO στην παρακολούθηση της εφαρμογής της στρατηγικής ESG είναι κομβική, λόγω του ηγετικού του ρόλου στη λογοδοσία και τη κατάρτιση των χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών αναφορών, καθώς και στην επικοινωνία των επιδόσεων της διοίκησης.

Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που συνδέονται με την κατάλληλη και αποτελεσματική εφαρμογή των κριτηρίων ESG διακρίνονται σε τρείς βασικές κατηγορίες: α) επιχειρηματικοί β) κανονιστικής συμμόρφωσης (στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο κίνδυνος ακατάλληλων μη χρηματοοικονομικών αλλά και χρηματοοικονομικών πληροφοριών) και γ) κίνδυνοι άμεσα συνδεδεμένοι με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση που δεν εντάσσονται στις δύο προηγούμενες κατηγορίες. Σε κάθε περίπτωση, οι τρεις αυτές κατηγορίες ESG κινδύνων συσχετίζονται και με τον λειτουργικό κίνδυνο του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της επιχείρησης.  

H διαχείριση των κινδύνων αυτών απαιτεί την ανάπτυξη της κατάλληλης υποδομής όπως και επενδύσεις σε εξειδικευμένο στελεχιακό προσωπικό και μηχανογραφικά εργαλεία διοικητικής πληροφόρησης, προκειμένου να περιοριστούν οι άμεσοι κίνδυνοι σε «πρώτο επίπεδο άμυνας». Σε κάθε περίπτωση, η επαρκής και αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων αυτών απαιτεί και επενδύσεις σε «δεύτερο» και «τρίτο επίπεδο άμυνας».

Πώς μπορεί όμως να αξιοποιήσει ο CFO τις αρχές ESG για την ανάπτυξη/κερδοφορία της εταιρείας, αλλά και για το ευρύτερο όφελος, στο οποίο αποσκοπεί το τρίπτυχο ESG;

Η ενσωμάτωση ειδικών στρατηγικών σχετικά με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη εταιρική διακυβέρνηση στην επιχειρηματική στρατηγική μίας εισηγμένης σε χρηματιστήριο εταιρείας, αποσκοπεί στην επίτευξη προστιθεμένης αξίας για την ίδια την εταιρεία. Η αποτελεσματική υλοποίηση των στρατηγικών ESG μέσω της συνεισφοράς της επιχείρησης στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την ενίσχυση των ποιοτικών κοινωνικών παραμέτρων και την επίτευξη ενός βέλτιστου βαθμού ηθικής σε όλα τα επίπεδα των δραστηριοτήτων, οδηγούν σε αυτό το αποτέλεσμα. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο ρόλος του CFO είναι κομβικός.

Προκειμένου να μπορούν να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις της εφαρμογής της ESG στρατηγικής στην ανάπτυξη και την κερδοφορία της εταιρείας, αλλά και για το ευρύτερο όφελος, χρειάζεται να αναπτυχθούν σε επίπεδο οικονομικής διεύθυνσης υποδομές και μεθοδολογίες μέτρησης και να διαμορφωθούν διαδικασίες και κανάλια επικοινωνίας των αποτελεσμάτων των μετρήσεων με τη διοίκηση αλλά και τους stakeholders.

Η επικοινωνία του CFO με τη διοίκηση αποσκοπεί στην έγκαιρη ανάληψη διορθωτικών δράσεων, σε «πρώτο επίπεδο άμυνας». Ωστόσο, τα αποτελέσματα της επικοινωνίας με τους stakeholders είναι εξαιρετικής σημασίας για την επαύξηση των αποδόσεων και της επίτευξη των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων στην κεφαλαιοποίηση της εταιρείας.

*Στο Finance Pro, τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 2023, δημοσιεύθηκε μέρος του πιο πάνω άρθρου

DEIB: Ένα ακρωνύμιο επίκαιρο όσο ποτέ

by HRASInsights

Γράφει ο Αντώνης Πολυχρονίδης, Διευθυντής, Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο HR Professional.

Η διαφορετικότητα, η ισότητα, η συμπερίληψη και το ανήκειν (DEIB) είναι τέσσερις έννοιες που συνδυάζονται για να ενισχύσουν τη δυναμική των ομάδων,  την απόδοση, την παραγωγικότητα, και τη δημιουργικότητα σε έναν οργανισμό. 

DEIB, ένα ακρωνύμιο επίκαιρο όσο ποτέ. Κοινωνιολογικές, πολιτισμικές, ανθρωπιστικές, πολιτικές, νομικές κ.α. προεκτάσεις, έχουν οδηγήσει τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια, να  ανοίξει μια τεράστια συζήτηση για θέματα διαφορετικότητας, ισότητας, συμμετοχής και συμπερίληψης εντός των οργανισμών.

Έχουν υπάρξει πολλές και σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις σε διεθνές επίπεδο για την υιοθέτηση πρακτικών και πολιτικών που διασφαλίζουν τα δικαιώματα των εργαζομένων σε σχέση με το φύλο, τα θρησκευτικά πιστεύω, το χρώμα, τη γλώσσα, την ηλικία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την εθνικότητα, το ποσοστό αναπηρίας, τις δεξιότητες και πολλούς άλλους παράγοντες.

Θέλοντας να θυμηθούμε εννοιολογικά τους όρους, θα λέγαμε ότι:

  • H Διαφορετικότητα (Diversity), αναφέρεται στα δημογραφικά στοιχεία στο χώρο εργασίας (φύλο, θρησκεία, χρώμα, γλώσσα, ηλικία, κλπ.).
  • Η Ισότητα (Equality),  παρέχει σε κάθε εργαζόμενο δίκαιη και ίση πρόσβαση σε ευκαιρίες για πρόοδο και εξέλιξη, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο της διαφορετικότητάς του.
  • Η Συμπερίληψη (Inclusion), διασφαλίζει ότι όλοι στην ομάδα αντιμετωπίζονται δίκαια και με σεβασμό, παρά τις διαφορές.
  • Το «Ανήκειν» (Belonging), επικεντρώνεται γύρω από την εμπειρία των εργαζομένων να αισθάνονται αποδεκτοί στο χώρο εργασίας. Κάθε μέλος της ομάδας πρέπει να νιώθει ότι η συμμετοχή του εκτιμάται και προσθέτει κάτι χρήσιμο.

Το να αναφέρει μια εταιρία προσέγγιση DEIB στις δηλώσεις αποστολής και οράματός είναι ένα πράγμα, αλλά είναι άλλο να τηρεί και να μπορεί να εφαρμόζει αυτές τις αξίες στην πράξη. Μη ξεχνάμε ότι οι εταιρίες είναι φορείς κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσης και αποτελούν ένα σημαντικό κρίκο στη ζωή ενός ανθρώπου. Όμως, στερεότυπα, πεποιθήσεις, πιστεύω, αντιλήψεις και εγκαθιδρυμένες νοοτροπίες, αποτελούσαν και αποτελούν ανασταλτικούς προάγοντες για μια διαφορετικού τύπου προσέγγιση και αξιοποίηση όλων των εργαζομένων χωρίς «ετικετάρισμα» και λογικές αποκλεισμού. Η διαφορετικότητα και μοναδικότητα κάθε ανθρώπου είναι μία εκ των ων ουκ άνευ παραδοχή. Μια ουσιαστική προσέγγιση DEIB, είναι πρωτίστως θέμα παιδείας, νοοτροπίας και πολιτισμού.

Ένα υγειές εταιρικό περιβάλλον, οφείλει να είναι ένας χώρος ασφάλειας, ίσων ευκαιριών, αξιοκρατίας και σεβασμού της ανθρώπινης υπόστασης. Αν θέλουμε όμως να είμαστε ρεαλιστές, δεν είναι όλες οι εταιρίες ίδιες σε όρους μεγεθών, εθνικότητας, κουλτούρας, πληθυσμών, ιστορίας, τοπικής ή πολυεθνικής βάσης, διοικητικού στυλ, αντικειμένου εργασίας κλπ. Αυτό σημαίνει, ότι είναι αρκετά δύσκολο να υιοθετηθούν διευρυμένες προσεγγίσεις DEIB και να ικανοποιηθούν όλες οι παράμετροι μέσω μιας λογικής «ποσοστώσεων» και μεγάλου φάσματος στοχεύσεων.

Το ουσιαστικό σε κάθε περίπτωση, είναι να υπάρχει ένας εκ των έσω ουσιαστικός βηματισμός προσαρμογής και ζύμωσης ώστε να «ξεκλειδώσουν» και να επικαιροποιηθούν κάποιες παγιωμένες πρακτικές. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση του προσωπικού σε συνδυασμό τόσο με ρεαλιστικές πολιτικές όσο και με τη στάση των διοικήσεων, μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο πάνω στο οποίο νομοθετικές πρωτοβουλίες  και κοινωνικές τάσεις, να βρουν πρόσφορο έδαφος ουσιαστικών αλλαγών.

Να μη λησμονούμε ότι σε ένα κοινωνικό σύνολο όπως είναι οι εταιρίες, ο σεβασμός και η αγάπη στην έννοια ΑΝΘΡΩΠΟΣ είναι το Α και το Ω.

Καθώς οι παράγοντες ESG έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για τους επενδυτές, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες για θέματα εταιρικής διακυβέρνησης γίνονται πιο επίκαιρες από ποτέ

by Insights

Άρθρο του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe, στο newmoney.gr 

Οι σύγχρονες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν συνεχώς νέες προκλήσεις καθώς δραστηριοποιούνται σε ένα αδιάκοπα εξελισσόμενο περιβάλλον παγκοσμιοποίησης αλλά και υψηλής διασύνδεσης. Είναι πλέον εμφανές ότι τα θέματα που αφορούν στο ESG και την εταιρική διακυβέρνηση αποτελούν ζητήματα υψηλής προτεραιότητας για τις επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο και κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας και ανάπτυξής τους. Οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να αναλάβουν την ευθύνη για τον αντίκτυπό τους στο περιβάλλον και στην κοινωνία, και να δεσμευτούν για την υιοθέτηση και την τήρηση υψηλών προτύπων ESG σε βάθος χρόνου.

Το νέο πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης αλλάζει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, αυξάνει τους μηχανισμούς ελέγχου για την προστασία όλων των ενδιαφερόμενων μερών, συμβάλει στην αναβάθμιση της ποιότητας των  Διοικητικών Συμβουλίων και τελικά, οδηγεί στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την προσέλκυση επενδυτών και κεφαλαίων. Επιπλέον, οι παράγοντες ESG έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων για τους επενδυτές, οι οποίοι επιδιώκουν να επενδύσουν σε εταιρείες που ευθυγραμμίζονται με τις αξίες και τις προτεραιότητές τους σε θέματα ESG.

Οι επιχειρήσεις σήμερα μπορούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές αυτές έτσι ώστε να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους, να προσελκύσουν και να διατηρήσουν επενδυτές και πελάτες που εκτιμούν τις ηθικές επιχειρηματικές πρακτικές, να ενισχύσουν τη βιωσιμότητά τους, και τελικά να συμβάλουν θετικά στην βιώσιμη ανάπτυξη της ίδιας της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται. Οι εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα ESG, στηρίζουν τις επιχειρήσεις έτσι ώστε να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα στην λειτουργία και τις προτεραιότητές τους,  να επιτύχουν και να επιταχύνουν τον μετασχηματισμό τους προς την επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης, και τελικά να αποκομίσουν μακροπρόθεσμα και οικονομικά οφέλη.

Η εμπειρία μας στην ΣΟΛ Crowe, μας έχει δείξει ότι ενσωματώνοντας τις εκτιμήσεις ESG στις διαδικασίες λήψης αποφάσεών, οι εταιρείες μπορούν να εντοπίσουν νέες ευκαιρίες, να βελτιώσουν τη φήμη τους και να δημιουργήσουν αξία. Στη ΣΟΛ Crowe, κατανοούμε επίσης ότι η βελτίωση της διακυβέρνησης είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων της επιχείρησης, και σε αυτή την κατεύθυνση παρέχουμε μια σειρά από υπηρεσίες εταιρικής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων της επιθεώρησης και αξιολόγησης του συστήματος διακυβέρνησης της επιχείρησης, της σχεδίασης και εφαρμογής διαδικασιών και πρακτικών διακυβέρνησης και της παροχής εκπαίδευσης και κατάρτισης για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και των στελεχών μίας επιχείρησης. Αυτές οι υπηρεσίες στόχο έχουν να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη προσέγγιση στη διαχείριση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών προκλήσεων των επιχειρήσεων, ενώ παρέχεται και συνεχής υποστήριξη για να διασφαλιστεί ότι αυτές οι στρατηγικές εφαρμόζονται αποτελεσματικά.

Συνεπώς, η εταιρική διακυβέρνηση, οι αρχές ESG αλλά και γενικότερα η βιώσιμη ανάπτυξη είναι κρίσιμα ζητήματα που πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη οι επιχειρήσεις έτσι ώστε να ανταποκριθούν με επιτυχία στις απαιτήσεις της νέας εποχής, να λειτουργούν με διαφάνεια, να προστατεύουν τα συμφέροντά τους και να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα ρίσκα και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται.

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη των ελληνικών Τουριστικών Προορισμών – Από την προώθηση στην διαχείριση

by HTLInsights

Γράφει ο Ξενοφών Πετρόπουλος, Διευθυντής, Υπηρεσίες HTL, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική για το Insider.gr.

Την τελευταία δεκαετία, ο ελληνικός τουρισμός έχει καταφέρει να αναρριχηθεί στην λίστα με τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Σε αυτό έχουν συμβάλει πολλοί παράγοντες, όπως η ενιαία κατεύθυνση που χαράζει το Υπουργείο Τουρισμού και η συστηματοποιημένη προώθηση των προϊόντων και υπηρεσιών από τους αντίστοιχους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Ωστόσο, όλοι όσοι επιχειρούν στον τουριστικό τομέα, συμφωνούν πως η αλματώδης ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού θα μπορούσε να επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο εάν υπήρχαν τα εργαλεία που θα λειτουργούσαν με συγκεκριμένους πόρους, στρατηγική στόχευση και πάνω από όλα συνεργασία και η αλληλεπίδραση, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές και τις προοπτικές των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν οι αμέτρητοι ελληνικοί προορισμοί.

Ο τουριστικός προορισμός ορίζεται ως ένα φυσικό μέρος με ή χωρίς διαχειριστικά και/ή αναλυτικά όρια στον οποίο ένας επισκέπτης μπορεί να διανυκτερεύσει. Πρόκειται για έναν συνδυασμό από προϊόντα, υπηρεσίες, δραστηριότητες και εμπειρίες κατά μήκος της τουριστικής αλυσίδας αξίας, και αποτελεί ένα βασικό συστατικό αξιολόγησης του τουρισμού. Επίσης, ένας προορισμός απασχολεί διάφορους φορείς και μπορεί να δικτυωθεί έτσι ώστε να δημιουργηθούν μεγαλύτεροι προορισμοί.  Η διαχείριση ενός τουριστικού προορισμού είναι η συντονισμένη ενορχήστρωση όλων των στοιχείων που συνθέτουν έναν τουριστικό προορισμό (αξιοθέατα, ανέσεις, πρόσβαση, μάρκετινγκ και τιμολόγηση), ενώ ο ρόλος του οργανισμού διαχείρισης προορισμού είναι να σχεδιάζει στρατηγική, να καθοδηγεί και να συντονίζει όλες τις δραστηριότητες για την επιδίωξη ενός κοινού σκοπού, δηλαδή της βιώσιμης ανάπτυξης του προορισμού.

Με την αναγνωρισμένη ανάγκη να αυξηθεί η ποιότητα και η βιωσιμότητα των προορισμών, πολλοί Οργανισμοί Προώθησης Προορισμού (DMOs) αντιμετωπίζουν επείγουσα ανάγκη να επεκτείνουν τους ρόλους τους και να γίνουν Οργανισμοί Προώθησης και Διαχείρισης Προορισμού (DMMOs). Οι DMMOs διαμορφώνουν και εφαρμόζουν ολοένα και περισσότερες στρατηγικές που στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των προορισμών τους, με απώτερο σκοπό να τονωθεί η βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή αλλά και να διευκολυνθεί η αλληλεπίδραση των επισκεπτών με τον προορισμό και τους κατοίκους του.

Η διαχείριση τουριστικών προορισμών στην Ελλάδα μέχρι σήμερα γίνεται κυρίως μέσω πρωτοβουλιών όπως του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) και της προωθητικής του σελίδας visitgreece.gr, της εταιρείας Marketing Greece του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκηση, των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα για την δημιουργία Τουριστικών Οργανισμών προορισμών. Ωστόσο, όλες οι πρωτοβουλίες ασχολούνται με την προώθηση και την προβολή των προορισμών και όχι τόσο με τη διαχείριση τους. Η αναγνώριση της ανάγκης για προηγμένη διαχείριση προορισμών προσανατολισμένων στη βιωσιμότητα και με στόχο την βέλτιστη διαχείριση κάθε πτυχής ενός προορισμού, προσθέτει μια νέα ευθύνη στην ήδη καθιερωμένη και παραδοσιακή ιδέα του οργανισμού διαχείρισης προορισμού.

Οι κύριες αρμοδιότητες των DMMOs περιλαμβάνουν τον στρατηγικό σχεδιασμό, τη διαμόρφωση (ή τη συμμετοχή στη διαδικασία διαμόρφωσης) και την εφαρμογή της τουριστικής πολιτικής του προορισμού, την γνώση της αγοράς (συλλογή και ανάλυση δεδομένων, έρευνα αγοράς κ.λπ.), την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος, την ψηφιοποίηση και την καινοτομία στον τομέα του τουρισμού, την εποπτεία, τη διαχείριση κρίσεων, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη ικανοτήτων (όχι μόνο του ανθρώπινου δυναμικού τους, αλλά και των τοπικών επαγγελματιών του τουρισμού μέσω δραστηριοτήτων κατάρτισης και ανάπτυξης ικανοτήτων), την προώθηση, το μάρκετινγκ και την δημιουργία μάρκας (brand), την χρηματοδότηση και την ενίσχυση επενδύσεων.

Η λειτουργία των DMMOs περιλαμβάνει συντονισμό με διάφορες Αρχές, ενδιαφερόμενα Μέρη και επαγγελματίες προκειμένου να διευκολυνθεί και να υποστηριχθεί ο ίδιος ο κλάδος και να δεσμευτούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς – καθώς και οι κάτοικοι και οι τοπικές κοινότητες – στον σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας ευρύτερης στρατηγικής σκέψης με έναν τελικό στόχο: τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του προορισμού βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, προκειμένου να υποστηρίξουν με ορθό τρόπο τον τουρισμό, αρμοδιότητα των DMMOs είναι και η σύσταση Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης.

Η στρατηγική για τον ελληνικό τουρισμό, περιλαμβάνει ως ενεργό πλέον μέρος της τους οργανισμούς διαχείρισης προορισμού, οι οποίοι αναδεικνύονται ως κεντρικό στοιχείο στην ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού. Η δημιουργία, οργάνωση και λειτουργία τους, ακολουθεί πλέον ένα ενιαίο πρότυπο το οποίο θα καθορίσει τη βιωσιμότητα όχι μόνο των ίδιων, αλλά και τελικά των ίδιων των προορισμών.

Οι επενδύσεις ενισχύουν το βιώσιμο μέλλον του ελληνικού τουρισμού

by Insights

Άρθρο του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe στο Money Review

Ο κλάδος του τουρισμού και της φιλοξενίας συγκαταλέγεται στους πλέουν δυναμικούς για την ελληνική αγορά, έχοντας σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό συνδέσει τα αποτελέσματά του με αυτά της πορείας της ελληνικής οικονομίας.

Αν και οι παγκόσμιες κρίσεις των τελευταίων ετών όπως η υγειονομική κρίση και η τρέχουσα ενεργειακή επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τους τουριστικούς προορισμούς και τις τουριστικές επιχειρήσεις, η Ελλάδα και ο ελληνικός τουρισμός επέδειξαν σημαντική ανθεκτικότητα, με εξαιρετικά αντανακλαστικά αλλά και γρήγορα βήματα ανάκαμψης που τους επέτρεψαν όχι μόνο να επιστρέψουν σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά και να καταγράψουν μια δραστική ενδυνάμωση του ελληνικού τουριστικού brand.

Tα στοιχεία καταδεικνύουν ότι το 2022 αποτέλεσε ένα έτος ορόσημο για τον ελληνικό τουρισμό δεδομένων των πολυάριθμων εξαγορών, των νεοεισερχομένων ξενοδοχειακών brands και των έργων ανακαίνισης που βρίσκονται σε εξέλιξη στον τουριστικό τομέα.  Οι θετικές εξελίξεις για τον ελληνικό τουρισμό αποτυπώθηκαν και στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος αναφορικά με τα έσοδα του τουριστικού τομέα, τα οποία έφτασαν σχεδόν τα έσοδα του 2019.

Η νέα στρατηγική για τον ελληνικό τουρισμό την οποία κατέθεσαν οι φορείς του τουρισμού στο αρμόδιο Υπουργείο, προβλέπει 50 εκατ. αφίξεις έως το 2030. Ένας αριθμός που σήμερα  μοιάζει εφικτός, περνάει όμως υποχρεωτικά μέσα από τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα – ιδιαίτερα σε ζητήματα, νομοθεσίας, διαχείρισης προορισμών και χρηματοδότησης επενδύσεων.

Σήμερα, στο πλαίσιο της χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Υπουργείο Τουρισμού έχει ήδη αναλάβει και δρομολογήσει έργα τα οποία δείχνουν μια σαφή κατεύθυνση σχετικά με τις απαιτούμενες επενδύσεις που θα καταστήσουν βιώσιμη την υλοποίηση της νέας στρατηγικής για τον τουρισμό. Τα 7 κύρια υποέργα αφορούν στη διαχείριση προορισμών και στη διαμόρφωση του πλαισίου για την δημιουργία Οργανισμών Διαχείρισης & Προώθησης Προορισμών στον ορεινό τουρισμό, με στόχο τη βελτίωση του τουριστικού προϊόντος ορεινού τουρισμού αλλά και την ανάδειξη της Ελλάδας ως ένας ανταγωνιστικός και ελκυστικός προορισμός ορεινού τουρισμού στην Ευρώπη.  Επίσης, αφορούν στον τουρισμό υγείας & ευεξίας, στον  αγροτουρισμό και τη γαστρονομία, στην αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων, στις προσβάσιμες παραλίες, στον τουρισμό καταδύσεων και τον υποβρύχιο τουρισμό και στην τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση. Αυτά τα έργα αποτελούν και την βάση για την ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού τα επόμενα χρόνια.

Χτίζοντας πάνω στις επιτυχίες των προηγούμενων ετών, οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε τους διαθέσιμους πόρους χρηματοδότησης του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας έτσι ώστε να ενισχύσουμε την βιώσιμη ανάπτυξη των προορισμών και των τοπικών κοινωνιών εξασφαλίζοντας θέσεις εργασίας, αλλά και να επιταχύνουμε τις ιδιωτικές επενδύσεις που θα δημιουργήσουν συνθήκες για ποιοτικότερο τουρισμό και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Τόσο τα αποτελέσματα του 2022 για τον τουρισμό, όσο και οι προβλέψεις για το 2023 βάσει των ήδη υπαρχόντων στοιχείων των κρατήσεων, αποτυπώνουν την συνέχεια της δυναμικής του ελληνικού τουρισμού ο οποίος δείχνει ότι για τα επόμενα χρόνια θα παραμένει κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία. Αξιοποιώντας λοιπόν το θετικό του αποτύπωμα, ο ελληνικός τουρισμός έχει μια σημαντική ευκαιρία να είναι πραγματικά η ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας μας. 

Η εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ. των εισηγμένων στο ΧΑΑ εταιρειών

by Insights

Συνέντευξη του Σταμάτη Δρίτσα, Αναπληρωτή Διευθύνοντα Συμβούλου, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο CNN Greece.

Συνέντευξη για το κρίσιμο ζήτημα της εκπαίδευσης των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των εισηγμένων εταιρειών στο ΧΑΑ παραχώρησε ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτικής, στο CNN Greece.

Ο κύριος Δρίτσας, αναλύοντας την ανάγκη διαρκούς εκπαίδευσης για τα μέλη του Δ.Σ. των εισηγμένων εταιρειών, τονίζει πως αφενός προκύπτει από τον νέο νόμο 4706/2020, ο οποίος καλύπτει συγκεκριμένες ανάγκες, αφετέρου είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της κάθε εισηγμένης εταιρείας και το όφελος των συμφεροντούχων.

«H εκπαίδευση αυτού του επιπέδου στοχεύει στην ενδυνάμωση των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων τους, στην παροχή επίκαιρων πρακτικών γνώσεων και στην ανάπτυξη μιας νοοτροπίας διακυβέρνησης επικεντρωμένης στους κινδύνους, έχοντας ως τελικό αποτέλεσμα την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των Δ.Σ., την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και τελικά την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησής την οποία εκπροσωπούν», εξηγεί ο ίδιος.

Η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, μέσω των συμβουλευτικών υπηρεσιών Εταιρικής Διακυβέρνησης, παρέχει συγκεκριμένα και απολύτως στοχευμένα στο προφίλ, τους ρόλους και τις ανάγκες των μελών των Δ.Σ. προγράμματα εκπαίδευσης. Όπως τονίζει ο κ. Δρίτσας, «η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική διαθέτει ένα πλήρες πακέτο συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών διασφάλισης, ειδικά προσαρμοσμένο στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μοντέλων εταιρικής διακυβέρνησης, με σκοπό αφενός την υποστήριξη και την υποβοήθηση της διαδικασίας συμμόρφωσης των διοικήσεων των υποκείμενων στον νόμο ανώνυμων εταιρειών στο νέο πλαίσιο, αλλά και αφετέρου την υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων στρατηγικής, ως προς την επιλογή του κατάλληλου για το μέγεθος και την πολυπλοκότητας της οντότητας, μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Σταμάτης Δρίτσας, Αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική στο CNN Greece

Κ. Δρίτσα, ο νέος νόμος 4706/2020 διαμορφώνει ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για τις ανώνυμες εταιρείες με τίτλους εισηγμένους στο Χρηματιστήριο Αθηνών, σύμφωνα με το οποίο γίνεται πλέον υποχρεωτική η Εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων. Πόσο σημαντική είναι αυτή η εκπαίδευση για τις ελληνικές επιχειρήσεις;

Όπως είναι λογικό, τα ανώτατα στελέχη των εταιρειών όπως είναι τα μέλη των Διοικητικών τους Συμβουλίων, είναι απαραίτητο να κατέχουν τη γνώση και τις δεξιότητες τα οποία διαρκώς εμπλουτίζονται, τόσο όσον αφορά σε διαδικαστικά ζητήματα όσο και στην ουσία του αντικειμένου. Μέσω της διαρκούς εκπαίδευσης διασφαλίζεται η διατήρηση των τεχνικών δεξιοτήτων και η διαρκής επικαιροποίηση των γνώσεων των μελών των Δ.Σ., ειδικά όσον αφορά στις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρείες τις οποίες και αφορά ο νόμος που αναφέρατε.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να επισημάνουμε πως για την ανάγκη εφαρμογής του μέτρου, εξετάζονται τρεις βασικοί παράμετροι:

α) Η ικανότητα των μελών των Δ.Σ. να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εργασίας που καλούνται να επιτελέσουν λόγω του ρόλου τους – και συνεπακόλουθα  να παρέχουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας  σύμφωνα με τις προσδοκίες  των μετόχων και των λοιπών συμφεροντούχων,

β) τα αντανακλαστικά και η ικανότητα των Δ.Σ. να αντιδράσουν στις ταχείες και πολυεπίπεδες αλλαγές του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στο οποίο λειτουργούν σήμερα οι επιχειρήσεις και

γ) η δημιουργία μίας ποιοτικής από κάθε άποψη και ανταγωνιστικής ομάδας ηγεσίας, η οποία θα ενισχύσει την αποδοτικότητα, και την αποτελεσματικότητα των λειτουργιών του Δ.Σ. αλλά και ευρύτερα της διοίκησης, της εποπτείας και του ελέγχου της οντότητας σε όλα τα επίπεδα.

Στην κάλυψη των αναγκών που διαμορφώνονται από αυτές τις παραμέτρους, αποσκοπεί και η στοχευμένη  εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ.

Είναι λοιπόν σαφές, πως προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που συνδέονται με τις παραμέτρους αυτές, τα μέλη Δ.Σ. χρειάζονται τακτική και στοχευμένη εκπαίδευση, δηλαδή εκπαίδευση που είναι προσαρμοσμένη στους ρόλους, το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό προφίλ και τις ανάγκες των μελών του Δ.Σ.

Με τον τρόπο αυτό, η εκπαίδευση των μελών των Δ.Σ. έχει και τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δηλαδή, ενδυναμώνει τις τεχνικές δεξιότητες και τις γνώσεις τους σε πεδία άμεσης εφαρμογής διοίκησης, εποπτείας και ελέγχου, τούς παρέχει πρακτική γνώση και μεθοδολογίες και ενίσχυση της εξειδίκευσής τους σε ειδικούς τομείς, ενώ συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός διεθνούς τρόπου σκέψης, ο οποίος βασίζεται στην αναγνώριση του κινδύνου – είναι αυτό που συχνά ονομάζουμε upskilling, με τον όρο που έχει επικρατήσει διεθνώς. Τελικά, αυτό που «κερδίζουμε» είναι τη διαμόρφωση ενός Δ.Σ. με ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, το οποίο παρέχει προστιθέμενη αξία μέσα από την άσκηση της εταιρικής διακυβέρνησης της οντότητας.

Ως συμβουλευτική εταιρεία, η ΣΟΛ CROWE Συμβουλευτική προσφέρει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών και λύσεων, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος των αναγκών των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ποιες είναι οι ενέργειές σας συγκεκριμένα για το κομμάτι της Εκπαίδευσης των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων ως μέρος των υπηρεσιών Εταιρικής Διακυβέρνησης;

Όπως αναφέραμε, είναι κρίσιμης σημασίας τα μέλη των Δ.Σ. να λαμβάνουν στοχευμένη εκπαίδευση στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας συγκεκριμένης πολιτικής, η οποία τελικά και θα αποφέρει προστιθέμενη αξία για τον οργανισμό και τους μετόχους.

Στη ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, μελετάμε το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό προφίλ των μελών των Δ.Σ. (δηλαδή την εξειδίκευση, τα προσόντα τους, τις σπουδές και την εμπειρία τους μεταξύ άλλων), εξετάζουμε τον ρόλο τους σε αυτό (για παράδειγμα εάν είναι εκτελεστικά στελέχη ή όχι, εάν συμμετέχουν σε ανεξάρτητες επιτροπές), και διαπιστώνουμε και αξιολογούμε τις ανάγκες τους. Έτσι,  παρέχουμε σε κάθε εταιρεία ένα πλήρες πακέτο συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών διασφάλισης, το οποία είναι ειδικά προσαρμοσμένο στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μοντέλων εταιρικής διακυβέρνησης.   

Ο σκοπός μας είναι διττός: Αφενός η υποστήριξη και η υποβοήθηση της διαδικασίας συμμόρφωσης των διοικήσεων των υποκείμενων στον νόμο ανώνυμων εταιρειών στο νέο πλαίσιο και τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, και αφετέρου η υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων στρατηγικής, ως προς την επιλογή του κατάλληλου για το μέγεθος και την πολυπλοκότητας της οντότητας, μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα.

Πρόκειται λοιπόν για ένα ολοκληρωμένο και στοχευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης το οποίο  έχει σχεδιάσει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική και αφορά σε μέλη Διοικητικών Συμβουλίων, ανεξάρτητων επιτροπών και στελεχών. Το πρόγραμμα, παράλληλα, συνδέεται με την επιτυχημένη επιχειρηματικότητα και αυξάνει την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητά τους.

Πώς θεωρείτε ότι μια επιχείρηση μπορεί να αξιοποιήσει την υπηρεσία που προσφέρει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική για την εκπαίδευση των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων;

Από τη μία πλευρά, φαίνεται ρητορική η ερώτηση «ποιος δεν θέλει τα ανώτατα και ανώτερα στελέχη του (και όχι μόνο) να είναι καταρτισμένα με τον καλύτερο τρόπο;». Από την άλλη, πολλοί είναι εκείνοι που πιθανώς πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται ένα τέτοιου είδους εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Αντίθετα όμως, σε μία εποχή μας όπου τα δεδομένα μεταβάλλονται ανά πάσα στιγμή ενώ οι απαιτήσεις αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, τώρα περισσότερο από ποτέ, τα Δ.Σ. των εισηγμένων στο ΧΑΑ εταιρειών χρειάζονται δεξιότητες για να μπορούν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των μετόχων και των λοιπών συμφεροντούχων.

H εκπαίδευση αυτού του επιπέδου που προσφέρει η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στοχεύει σε τρεις κατευθύνσεις:

  • Στην ενδυνάμωση των τεχνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων των μελών Δ.Σ
  • Στην παροχή επίκαιρων πρακτικών γνώσεων
  • Στην ανάπτυξη μιας νοοτροπίας διακυβέρνησης επικεντρωμένης στους κινδύνους

Το αποτέλεσμα της τριπλής αυτής στόχευσης είναι η αναβάθμιση των δεξιοτήτων κάθε μέλους ξεχωριστά, η αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και τελικά η αύξηση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησής την οποία εκπροσωπούν.

Τώρα όσον αφορά στο γιατί χρειάζονται τα μέλη του Δ.Σ. εταιρειών τα παραπάνω χαρακτηριστικά, από ποιες απαιτήσεις προκύπτει η ανάγκη αυτή, αναφέρω ενδεικτικά:

– Το κανονιστικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν οι εισηγμένες σε χρηματιστήρια ανώνυμες εταιρείες σήμερα και το οποίο χαρακτηρίζεται από σημαντικού βαθμού πολυπλοκότητα, λόγω των απαιτήσεων του ρυθμιστικού πλαισίου των κεφαλαιαγορών.

– Ο όγκος πληροφοριών που πρέπει να διαχειριστούν τα Δ.Σ. των εταιριών και οι οικονομικές εκθέσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που πλέον συνοδεύονται και από ιδιαίτερα απαιτητικές αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, τις οποίες πρέπει να μπορούν να κατανοήσουν και να διαχειριστούν στο πλαίσιο της λογοδοσίας και της επικοινωνίας με τους συμφεροντούχους.

– Από το Δ.Σ. μιας εταιρείας, επιπλέον, απαιτείται να έχει πρόσβαση σε επίκαιρες  πληροφορίες, αλλά να έχει και τις γνώσεις να τις διαχειριστεί, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τους κινδύνους.

Τέλος, το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης προβλέπει την υιοθέτηση και εφαρμογή τακτικής διαδικασίας αξιολόγησης της καταλληλότητας των μελών του Δ.Σ. – είναι λοιπόν αναπόφευκτο, η υποχρεωτική αυτή διαδικασία να συνδέεται με την επίσης υποχρεωτική διαδικασία της τακτικής εκπαίδευσης των μελών του ΔΣ, αφού η δεύτερη διασφαλίζει την καταλληλότητα που καλείται να αξιολογήσει η πρώτη.

Η  Εταιρική διακυβέρνηση, σε συνέχεια και του νέου νόμου, απασχολεί ιδιαίτερα τις σημερινές επιχειρήσεις. Ποιες υπηρεσίες παρέχει στην Ελληνική Επιχείρηση η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης;

Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες Εταιρικής Διακυβέρνησης που παρέχει στους πελάτες της η ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, έχουν ως άξονα ένα ολόκληρο μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης το οποίο αναπτύσσεται για την κάθε επιχείρηση ξεχωριστά. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η αξιοπιστία και η διαφάνεια στις χρηματοοικονομικές και μη χρηματοοικονομικές αναφορές, προδίδοντας αξία στους μετόχους της κάθε εταιρείας που μας εμπιστεύεται.

Πριν εκπονήσουμε το πρόγραμμα, άλλωστε, εξετάζουμε το μέγεθος, τη φύση και την πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων και τα χαρακτηριστικά της κάθε εταιρείας, τόσο σε επίπεδο ατομικό όσο και σε επίπεδο ομίλου.

Αναλυτικά, οι συμβουλευτικές υπηρεσίες υποστήριξης που παρέχουμε είναι:

  • Σχεδιασμός του κατάλληλου μοντέλου εταιρικής διακυβέρνησης
  • Σχεδιασμός και κατάρτιση του κατάλληλου Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης
  • Σχεδιασμός της λειτουργίας των ανεξάρτητων επιτροπών και διαμόρφωση των σχετικών κανονισμών τους
  • Συμβουλευτική υποστήριξη της λειτουργίας της Επιτροπής Ελέγχου και των Επιτροπών Αποδοχών και Υποψηφιοτήτων
  • Σχεδιασμός και υποστήριξη της εφαρμογής ενός επαρκούς συστήματος εσωτερικού ελέγχου
  • Κατάρτιση των πολιτικών και κανονισμών, οι οποίοι απαιτούνται από το νέο κανονιστικό πλαίσιο
  • Σχεδιασμός και υποστήριξη των ειδικών ανεξάρτητων λειτουργιών διαχείρισης κινδύνων και κανονιστικής συμμόρφωσης και των πολιτικών τους
  • Υλοποίηση και εφαρμογή μεθοδολογιών και συστημάτων εκτίμησης κινδύνων
  • Συμβουλευτική υποστήριξη μονάδας διαχείρισης κινδύνων
  • Σχεδιασμός της ανεξάρτητης λειτουργίας εσωτερικού ελέγχου και ανάπτυξη μεθοδολογιών και εργαλείων εσωτερικού ελέγχου
  • Συμβουλευτική υποστήριξη μονάδας εσωτερικού ελέγχου
  • Σχεδιασμός και ανάπτυξη μεθοδολογίας εσωτερικού ελέγχου, εργαλείων διαχείρισης κινδύνου και κανονιστικής συμμόρφωσης
  • Εκπαίδευση των στελεχών των μελών του ΔΣ, της ανώτατης και ανώτερης διοίκησης και των στελεχών των ανεξάρτητων λειτουργιών, σε θέματα σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση και τις χρηματοοικονομικές αναφορές.
  • Εκπαίδευση σε μη χρηματοοικονομικές αναφορές.
  • Συμβουλευτικές υπηρεσίες ESG Reporting
  • Υπηρεσίες διασφάλισης σε ESG Reporting και αναφορές μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης.

Επιπλέον, προσφέρουμε υπηρεσίες διασφάλισης ως προς τη συμμόρφωση της εταιρείας με τις απαιτήσεις της κείμενης κάθε φορά νομοθεσίας σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση στην Ελλάδα και υπηρεσίες διασφάλισης, εκτελώντας έργα αξιολόγησης επί του συνόλου ή σε μέρη του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης και του συστήματος εσωτερικού ελέγχου.

Περισσότερο από ποτέ, σήμερα, οι εταιρείες και ειδικά οι εισηγμένες στο ΧΑΑ, χρειάζονται στοχευμένη και ποιοτική εκπαίδευση. Στη ΣΟΛ CROWE Συμβουλευτική έχουμε αποδείξει ότι μπορούμε να την παρέχουμε.

Κ. Δρίτσα, σας ευχαριστώ για τη συνέντευξη αυτή.

Σας ευχαριστώ κι εγώ.

Ενισχύοντας την εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιρειών με τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών.

by InsightsTS

Άρθρο του Συμεών Καλαματιανού, Διευθυντή Υπηρεσιών Τεχνολογίας, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική, στο Capital.

Σε μία ταχύτατα μεταβαλλόμενη επιχειρηματική πραγματικότητα, η «επιβίωση» των σύγχρονων επιχειρήσεων απαιτεί τον συνεχή μετασχηματισμό τους αναφορικά τόσο με τις διαδικασίες τους, όσο και με τον ίδιο τον τρόπο λειτουργίας τους. Στην επίκαιρη, παγκόσμια συζήτηση για την εξέλιξη των επιχειρήσεων, γίνεται συχνά πλέον αναφορά σε διάφορους τύπους μετασχηματισμών όπως ο Ψηφιακός, ο Λογιστικός, o μετασχηματισμός Χρηματοοικονομικών Αναφορών και Πληροφόρησης, Κανονιστικής Συμμόρφωσης και Κινδύνων, ενώ όταν η έμφαση δίνεται στη μεταβολή των διαδικασιών, οι μετασχηματισμοί αυτοί αποκαλούνται συνήθως Επιχειρησιακοί.

Αδιαμφησβήτητα σήμερα, ο σημαντικότερος επιχειρησιακός μετασχηματισμός συνδέεται άμεσα με την υιοθέτηση σύγχρονων, καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών (Digital Disruption) που αφορούν στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών, με απώτερο στόχο την ψηφιοποίηση (digitalization) της λειτουργίας των επιχειρήσεων και την αντίστοιχη ψηφιακή μετάβαση τους (Ψηφιακός Μετασχηματισμός).

Κρίσιμο βήμα στο ταξίδι του κάθε επιχειρησιακού μετασχηματισμού (transformation journey), αλλά και παράγοντας της επιτυχίας του, αποτελεί η διαμόρφωση και η διατήρηση ενός επιχειρησιακού περιβάλλοντος που προσδιορίζεται και οροθετείται από τη λειτουργία σχεδιαστικά κατάλληλων εσωτερικών δικλείδων (Internal Controls). Κάτι τέτοιο, αποτελεί άλλωστε και βασική προϋπόθεση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Πλαισίου (Συστήματος) Εταιρικής Διακυβέρνησης το οποίο έχει σχεδιάσει ή προσαρμόσει στις δικές της ανάγκες και υιοθετήσει η εκάστοτε επιχείρηση, στοχεύοντας στην επίτευξη των στόχων της επιχειρησιακής της στρατηγικής.

Σήμερα, η ενίσχυση του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης των ανωνύμων εταιρειών, συντελείται μέσω του εκσυγχρονισμού του σχετικού κανονιστικού πλαισίου και την εφαρμογή των διατάξεων του πλέον πρόσφατου νόμου περί εταιρικής διακυβέρνησης (Ν. 4706/2020), καθώς επίσης και της σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (1/891/30.09.2020). Με το νέο Κανονιστικό Πλαίσιο, δίνεται έμφαση στην επάρκεια και αποτελεσματικότητα του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου (ΣΕΕ), συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων διαχείρισης κινδύνων και κανονιστικής συμμόρφωσης, και θέτει την υποχρέωση της περιοδικής (ανά τριετία βάσει της σχετικής απόφασης της ΕΚ) αξιολόγησης του ΣΕΕ και εφαρμογής των διατάξεων περί Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΕΔ) του σχετικού νόμου, από ανεξάρτητο αξιολογητή.

Η αθέατη όμως πλευρά η οποία επιχειρείται να τονιστεί από το νέο Κανονιστικό Πλαίσιο για την ενίσχυση της Εταιρικής Διακυβέρνησης στις ανώνυμες εταιρείες, είναι αυτή που το διασυνδέει με την Ψηφιακή Τεχνολογία, δηλαδή με την ψηφιακή μετάβαση (digitalization). Η αμφίδρομη και ευθέως ανάλογη σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ αφενός της ενίσχυσης της επάρκειας και αποτελεσματικότητας του ΣΕΕ και αφετέρου της περαιτέρω προώθησης της υλοποίησης ψηφιακών τεχνολογιών (ψηφιακός μετασχηματισμός) σε ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες πρακτικές, αποτυπώνεται εμφατικά και με απόλυτη επιτυχία και στο πρόσφατο ελεγκτικό πρόγραμμα της ΕΛΤΕ σχετικά με τη διενέργεια της περιοδικής αξιολόγησης του ΣΕΕ των ανωνύμων εταιρειών από ανεξάρτητο αξιολογητή, βάσει του σχετικού νόμου και των αποφάσεων της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Επισημαίνεται πως η πρώτη αξιολόγηση θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/03/2023 με ημερομηνία αναφοράς την 31/12/2022 και περίοδο αναφοράς από την έναρξη υποχρεωτικής εφαρμογής του προαναφερθέντος νόμου (17/07/2021).

Στις μέρες μας λοιπόν δεν θα ήταν υπερβολικός ο ισχυρισμός πως ικανή και αναγκαία συνθήκη της αποτελεσματικής εφαρμογής του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης είναι η επιτυχής υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης.

Επιγραμματικά θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις βασικές παραμέτρους που προσδιορίζουν τη συσχέτιση μεταξύ του επαρκούς και αποτελεσματικού ΣΕΕ (και άρα του ενισχυμένου πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης) με το ψηφιακό μετασχηματισμό στα εξής:

Α.   Διακυβέρνηση και Στρατηγική Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

Β.   Πλαίσιο Διαχείρισης Κινδύνων ΤΠΕ και Ασφάλειας

Γ.    Πλαίσιο Δικλείδων στις γενικές διαδικασίες λειτουργίας των συστημάτων ΤΠΕ (Γενικές Δικλείδες ΤΠΕ)

Δ.   Πλαίσιο αυτοματοποιημένων εσωτερικών δικλείδων (Automated internal controls) αναφορικά με τις νέες αυτοματοποιημένες/ ψηφιακές διαδικασίες ενταγμένες στους επιμέρους κύκλους των επιχειρησιακών διαδικασιών

Ε.    Ανάπτυξη ψηφιακών καναλιών διάχυσης της πληροφόρησης και επικοινωνίας για την υποστήριξη της λειτουργίας των εσωτερικών δικλείδων

ΣΤ. Παρακολούθηση του ΣΕΕ σε σχέση με κινδύνους ΤΠΕ

Τα παραπάνω αναφέρονται στα εξής αντικείμενα αξιολόγησης όπως έχουν καθοριστεί από την 1/891/30.9.2020 της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς βάσει και των αντίστοιχων πυλώνων του Πλαισίου ΣΕΕ της επιτροπής COSO (COSO: Internal Control Integrated Framework) :

  • Το Α. αναφέρεται κυρίως στο αντικείμενο/ πυλώνα «Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Δικλείδες Ασφάλειας» (Control Activities) αλλά και  στο «Περιβάλλον Ελέγχου» (Control Environment),
  • To B. στη «Διαχείριση Κινδύνων» (Risk Management),
  • To Γ. και το Δ. στο αντικείμενο/ πυλώνα «Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Δικλείδες Ασφάλειας» (Control Activities),
  • Το Ε. στο «Σύστημα Πληροφόρησης και Επικοινωνίας» (Information and Communication), και
  • Το ΣΤ. στο αντικείμενο Παρακολούθηση του ΣΕΕ (Monitoring)

Οι επιχειρήσεις δέχονται σήμερα πολλαπλές προκλήσεις με σημαντικότερη όλων τον μετασχηματισμό των διαδικασιών και της λειτουργίας τους ως αποτέλεσμα της υιοθέτησης καινοτόμων, ψηφιακών λύσεων. Ταυτόχρονα, απαιτείται η συμμόρφωσή τους με τα κανονιστικά πλαίσια, η επαρκής διαχείριση των κινδύνων και η περαιτέρω ενίσχυση της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Κοινός παρονομαστής στην επιτυχημένη αντιμετώπιση όλων αυτών των προκλήσεων είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των μετόχων, των πελατών, των προμηθευτών, των υπαλλήλων, των κανονιστικών αρχών και των άλλων ενδιαφερομένων μερών μέσω του πλαισίου Εταιρικής Διακυβέρνησης και της υλοποίησης επαρκούς και αποτελεσματικού ΣΕΕ. Στη σύγχρονη εποχή της ψηφιακής οικονομίας, κάτι τέτοιο μπορεί να προέλθει μόνο από την εμπέδωση της ψηφιακής εμπιστοσύνης (Digital Trust).

Coaching & Mentoring

by HRASInsights

Αρθρο του  Αντώνη Πολυχρονίδη, Διευθυντή, Υπηρεσίες Ανθρώπινου Δυναμικού, ΣΟΛ Crowe Συμβουλευτική,  στο HR Professional. 

Όλο και περισσότερες εταιρίες αλλά και κάποια στελέχη αυτοβούλως, επιλέγουν το coaching ή το mentoring ως μια στοχευμένη προσέγγιση και μεθοδολογία για να ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες προτεραιότητες και απαιτήσεις.

«Ο Mentor, είναι οι «απαντήσεις» στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς ενός mentee. Ο Coach, είναι οι «ερωτήσεις» στις απαντήσεις που έχει μέσα του ο coachee».

Coaching & Mentoring. Πώς να χωρέσεις μέσα σε λίγες λέξεις ενός άρθρου, τα «Τι», τα «Πως» και τα «Γιατί». Δύο έννοιες για τις οποίες έχει αναπτυχθεί ένα τεράστιο οικοσύστημα τα τελευταία 30 και πλέον χρόνια. Τόσο ερευνητικά όσο και σε επίπεδο εφαρμογών και υλοποίησης.

Το Coaching και το Mentoring είναι προσεγγίσεις/παρεμβάσεις ανάπτυξης και εξέλιξης στηριζόμενες σε μια λογική  «ενός προς ένα» συνεδριών με κύριο σκοπό την ανάπτυξη των ικανοτήτων, των γνώσεων και των επιδόσεων των ενδιαφερομένων. Για το Coaching, τα είδη και οι παραλλαγές πολλές.

Ο coach, σε ένα γενικό πλαίσιο, υποστηρίζει/βοηθάει έναν άνθρωπο να αναπτύξει ένα διαφορετικό επίπεδο ικανότητας όσον αφορά την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων ή γνώσεων ή μεθόδων διαχείρισης θεμάτων που τον απασχολούν. Το coaching διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται ανάλογα με το σκοπό του.  Το coaching βασίζεται στα αποτελέσματα, στις επιδόσεις, στο να πάει κάποιος από μια συνθήκη Α σε μια συνθήκη Β. Το να τεθεί ένας σαφής στόχος είναι κρίσιμο. Ο coach θα υποστηρίξει, θα ενθαρρύνει, θα συνοδοιπορήσει στην προσπάθεια του coachee.  Θα έλεγα ότι τον «σπρώχνει» κατά κάποιο τρόπο να «ανέβει» εκεί που έχει στοχεύσει. Και σίγουρα μέσα από τη συνειδητοποίηση της «απόστασης», του που βρίσκεται κάποιος σήμερα σε σχέση με το που θέλει να είναι στο μέλλον.

Εστιάζοντας την προσοχή μας σε εταιρικό περιβάλλον, ένα πρόγραμμα executive coaching, στοχεύει να δημιουργήσει μια συνθήκη εποικοδομητικής και δημιουργικής διαδικασίας σκέψης και δράσης, εμπνέοντας τον συμμετέχοντα coachee, να αναπτύξει τις όποιες επαγγελματικές και προσωπικές του δυναμικές. Η φιλοσοφία ενός τέτοιου προγράμματος θα πρέπει να εδράζεται στον ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο μεταξύ coach & coachee, στην δια-δραστικότητα, στην ευελιξία της ροής της διαδικασίας και στη δέσμευση για ολοκλήρωση μιας διαδρομής με χειροπιαστά και πρακτικά αποτελέσματα. Η εμπιστοσύνη μεταξύ coach & coachee όπως και μεταξύ coach & «χορηγού» (HR Department ή o προϊστάμενος του coachee) αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο επιτυχίας της όλης διαδικασίας.

Προγράμματα mentoring συναντάς κυρίως σε μεγάλες εταιρίες και οργανισμούς. Δημιουργούνται ως επί το πλείστων εσωτερικά. Οι Mentors είναι άνθρωποι με πλούσια επαγγελματική εμπειρία. Για την σωστή λειτουργία ενός προγράμματος mentoring πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω βασικές προϋποθέσεις:

  • Διάθεση για μάθηση. Η δουλειά του mentor είναι να διδάσκει τον mentee του πώς να μαθαίνει και να προωθεί την πρόθεση του για μάθηση.  
  • Διάθεση για ειλικρινή επικοινωνία, δηλαδή τόσο οι επιτυχίες όσο και οι αποτυχίες λειτουργούν, ως ισχυρότατοι δάσκαλοι στην διαδικασία του mentoring. Ο mentor, σαν ηγέτης της μαθησιακής εμπειρίας, έχει την ευθύνη να μοιράζεται με τον συμβουλευόμενο του ιστορίες εφαρμογής τόσο επιτυχημένων όσο και μη επιτυχημένων πρακτικών.
  • Εμπιστευτικότητα και εχεμύθεια χτίζουν μια ισχυρή σχέση mentoring.
  • Ο χαρακτήρας ενός προγράμματος mentoring έχει εθελοντική λογική κυρίως από την πλευρά των mentors. Όσοι εμπλακούν, χρειάζεται πραγματικά να προσφέρουν το χρόνο και τις εμπειρίες τους γενναιόδωρα.

Πολλοί συγχέουν τον mentor με τον coach. H έννοια του mentoring προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “μέντορας”, η οποία σήμαινε δάσκαλος, καθοδηγητής. Ο mentor, βάσει των γνώσεων, των εμπειριών του, της εξειδίκευσης του, προσπαθεί να μεταλαμπαδεύσει στον mentee, πλήθος πληροφοριών που θα τον βοηθήσουν να μάθει, να εξελιχθεί, να αναπτυχθεί. Θα έλεγα ότι είναι οι «απαντήσεις» στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς του mentee. Αντίθετα ο coach, είναι οι «ερωτήσεις» στις απαντήσεις που έχει μέσα του ο coachee και τον βοηθάει να τις βρει για να επιτύχει τους στόχους του. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται δέσμευση και προσήλωση για υπάρξουν οφέλη και χειροπιαστά αποτελέσματα.

Συνέντευξη του Παναγιώτη Αλαμάνου, Διευθύνοντος Συμβούλου, στο CEO Talks στο Capital, και στην ηλεκτρονική έκδοση του Forbes Ελλάδας. Ιανουάριος 2023

by Insights

Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος μικρών, μεσαίων αλλά και μεγαλύτερων επιχειρήσεων εντάσσονται στο χαρτοφυλάκιό σας, ποια είναι η στόχευσή σας ως επιχείρηση, καθώς πρόκειται για μια εταιρεία με πολυσχιδή δραστηριότητα και ευρεία γκάμα πελατών;

Οι συνεχόμενες κρίσεις των τελευταίων ετών όπως η οικονομική κρίση, η πανδημία και η ενεργειακή κρίση, έχουν προκαλέσει αντίστοιχα συνεχείς αλλαγές στον τρόπο που λειτουργούν τόσο η παγκόσμια οικονομία όσο και οι επιμέρους αγορές.

Καθώς οι επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν γρήγορα σε νέα και απρόβλεπτα δεδομένα, ο ρόλος μας ως μία από τις ηγέτιδες ελεγκτικές και συμβουλευτικές εταιρείες στην Ελλάδα διαφοροποιείται και διευρύνεται συνεχώς, είτε προσθέτοντας νέες υπηρεσίες είτε αναπτύσσοντας τις ήδη υπάρχουσες. Οι συμβουλευτικές μας υπηρεσίες, όπως οι υπηρεσίες τεχνολογίας, ανθρώπινου δυναμικού, HTL, εταιρικής διακυβέρνησης – τομέας στον οποίο θεωρώ ότι έχουμε σημαντική εμπειρία – εξελίσσονται παράλληλα με τις περισσότερο ‘παραδοσιακές’ μας υπηρεσίες. Στη ΣΟΛ Crowe, στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε ενεργά τον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων έτσι ώστε να ανταποκριθούν με επιτυχία στις προκλήσεις της νέας εποχής,  αλλά και να αναπτυχθούμε μαζί με τους πελάτες μας.

Η ορθή εταιρική διακυβέρνηση βρίσκεται στο προσκήνιο του επιχειρηματικού βίου τα τελευταία χρόνια. Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι τρεις βασικοί παράγοντες που διασφαλίζουν ότι μία επιχείρηση κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση σε αυτόν τον τομέα;

Το νέο πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση στο οποίο καλούνται να συμμορφωθούν πλέον οι επιχειρήσεις, αλλάζει σε μεγάλο βαθμό την ίδια τη λειτουργία τους, δεδομένου ότι αυξάνει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς για την προστασία των μετόχων μειοψηφίας, των προμηθευτών, των πιστωτών, των εργαζομένων και γενικότερα ολόκληρου του «οικοσυστήματος». Επίσης, αναβαθμίζει την ποιότητα των μελών των Δ.Σ. αυξάνοντας ουσιαστικά και την ικανότητα των επιχειρήσεων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, όπως επίσης δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για προσέλκυση επενδυτών και κεφαλαίων μέσα από τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας τους. Οι αλλαγές που επιφέρει η εταιρική διακυβέρνηση, όπως και τα κριτήρια ESG, στοχεύουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσα από την επιλεξιμότητά τους σε χρηματοδοτήσεις, υποχρεώνοντάς τες να προσαρμοστούν σε λειτουργίες που ενισχύουν τη βιωσιμότητά τους.

Πρόεδρος της επιχείρησής σας από το 2021 είναι η Εύα Αγγελίδη. Σε τι βαθμό πιστεύετε ότι μπορεί να διαφοροποιήσει τα πεπραγμένα και την ευρύτερη λειτουργία μίας επιχείρησης η γυναικεία ηγεσία;

Κατ’αρχάς θα ήθελα να σημειώσω ότι η ΣΟΛ Crowe αποτελεί την πρώτη εταιρεία του κλάδου μας που έχει επιλέξει στη θέση του Προέδρου του ΔΣ μια γυναίκα. Η κα Αγγελίδη έχει διαγράψει μια ιδιαίτερα θετική και παραγωγική πορεία στην αγορά τις τελευταίες δεκαετίες, και η προσωπική και επαγγελματική της ακεραιότητα ήταν το βασικό στοιχείο για την επιλογής της. Σε κάθε περίπτωση όμως, θεωρώ ότι η επιλογή μιας γυναίκας σε μία τέτοια θέση, έχει και έναν ισχυρό συμβολισμό ως προς την πρόθεσή μας ως εταιρεία να κάνουμε πράξη τη διαφορετικότητα και την ενσωμάτωση σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα στον τομέα μας ο οποίος είναι ως επί το πλείστων ανδροκρατούμενος.

Πώς εκπαιδεύεται, ενημερώνεται και ανταλλάσσει απόψεις και καλές πρακτικές ένας/μία CEO σήμερα;

Ο συνολικός μετασχηματισμός της αγοράς και των επιχειρήσεων, έχει σίγουρα επηρεάσει τη διαμόρφωση και την ανάπτυξη του ρόλου των C-level στελεχών. Βασικό ζητούμενο σήμερα στην αγορά είναι το upskilling και το re-skilling, ιδιαίτερα των υψηλόβαθμων στελεχών, έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται με επιτυχία  στις συνεχόμενες αλλαγές του τρόπου λειτουργίας των  επιχειρήσεων. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση αποτελούν κεντρικούς πυλώνες του νέου ρόλου των CEOs, και θα έλεγα ισότιμης αξίας με τις διοικητικές ικανότητες και δεξιότητες. Προσωπικά, προσπαθώ να ενημερώνομαι συνεχώς για τις εξελίξεις της αγοράς και συμμετέχω ενεργά σε forum στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έτσι ώστε να έχω την ευκαιρία να μαθαίνω τις νέες τάσεις σε παγκόσμια επίπεδο. 

Ποιο μοντέλο εργασίας θεωρείτε ότι θα είναι στο εξής περισσότερο αποτελεσματικό για τη λειτουργία ενός οργανισμού με δεδομένη τη δυνατότητα «επιστροφής στο γραφείο» μετά από μία μακρά περίοδο τηλεργασίας;

Το περισσότερο αποδοτικό μοντέλο εργασίας είναι σίγουρα αυτό που ταιριάζει στο περιεχόμενο της εργασίας, στην κουλτούρα τις επιχείρησης και στις ανάγκες τις λειτουργίας της. Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο νέα μοντέλα εργασίας, με την εισαγωγή της απομακρυσμένης εργασίας ως μια νέα δυνατότητα για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Θεωρώ ότι το υβριδικό μοντέλο εργασίας, η δομή δηλαδή που επιτρέπει την εργασία με φυσική παρουσία και την απομακρυσμένη εργασία κατά περίπτωση, είναι το πλέον αποτελεσματικό, τόσο για τη διατήρηση της εταιρικής κουλτούρας και την δυνατότητα παραγωγικής διάδρασης των εργαζομένων, όσο και για τη διατήρηση μια σωστής ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, κάτι που αποτελεί κεντρικό ζητούμενο για τους εργαζόμενους παγκοσμίως, και ιδιαίτερα για τις νεότερες γενιές. 

Ένα νέο στέλεχος που έχει τη φιλοδοξία να γίνει CEO, τι θα το συμβουλεύατε;

Ο ρόλος του CEO σήμερα είναι πολυσχιδής. Στη διοικητική ικανότητα προστίθενται η δυνατότητα καθοδήγησης και έμπνευσης των ανθρώπων, η αναγκαιότητα για συνεχή εξέλιξη σε επίπεδο δεξιοτήτων, η ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών όπως η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα. Αυτό που θα συμβούλευα θα ήταν συνεπώς να προσπαθήσει να αναπτύξει περισσότερα χαρακτηριστικά και δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να μπορεί να προσαρμόζεται στις διεθνείς τάσεις διοίκησης, παρά να προσπαθήσει να προσαρμόζει την επιχείρηση και τους ανθρώπους στα δικά του χαρακτηριστικά.

Η προσωπική ενασχόληση ενός CEO με τα θέματα που απασχολούν την κοινωνία είναι μέρος του ρόλου του/της;

Οι επιχειρήσεις σήμερα οφείλουν να αποτελούν ενεργά μέρη της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιούνται και ρόλος των CEO είναι να ενσωματώσουν στη λειτουργία των επιχειρήσεων την αναγκαιότητα για ένα συνεχές, διευρυμένο, θετικό κοινωνικό αποτύπωμα. Η προσωπική ενασχόληση των CEO με τα κοινωνικά ζητήματα θεωρώ ότι έχει ένα σημαντικό συμβολισμό προς το εσωτερικό της επιχείρησης αλλά και μια πρακτική πλευρά, αυτή της κοινωνικής συνεισφοράς, η οποία σήμερα είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ.